Ψήφος, η κεραυνοβόλος
Κωνσταντίνα Δελημήτρου
Ο ένας πανηγυρίζει που κατάφερε και μπήκε παντού χωρίς γραβάτα και ο άλλος πόσο γκόμενος είναι. Όσο οι πρώην, νυν και αεί σωτήρες της Ελλάδας έχουν μάλλον πολλούς λόγους να πανηγυρίσουν, ας ασχοληθώ λίγο με το φαινόμενο. Όχι, δεν είναι καθόλου παράξενο που μας κυβερνούν τόσο μα τόσο ηλίθιοι. Κι αν δεν απορείς μόνο τώρα αλλά απορούσες το ίδιο και με Κωστάκη – Γιωργάκη ή γενικά με λέλουδα όπως Πολύδωρες, Τσοχατζόπουλους, Καρατζαφέρηδες, Γιάνηδες και Αδώνηδες, ας σε καθησυχάσω. Είναι απόλυτα φυσικό όλο αυτό και καθόλου κατάντια.
Γιατί αν σε βάλουν να παρακολουθήσεις από την αρχή την πορεία ενός νέου πολιτικού, τα παραπάνω όχι μόνο βγάζουν νόημα αλλά είναι και αυτά που περιμένουμε οι περισσότεροι από έναν πολιτικό. Ό,τι μαθαίνει το σύστημα των εκλογών στους περισσότερους υποψήφιους, αυτό δηλαδή που θεωρείται σημαντικό για να εκλεγούν, έρχεται σε άμεση αντίθεση με τους λόγους που κάνουν έναν οποιονδήποτε άνθρωπο να κατέβει στην πολιτική. Χώρια που απ΄την άλλη, είναι και η ίδια η φύση μας που δεν μας επιτρέπει να σκεφτούμε λογικά χωρίς να επηρεαστούμε από την εικόνα, τη στάση, την εμφάνιση κάποιου κι ένα κάρο άσχετα με τα ουσιώδη.
Αν κάτσουμε δηλαδή και βάλουμε κάτω τις επιστημονικές μελέτες γύρω από όσα μας επηρεάζουν για να αποφασίσουμε ποιον θα ψηφίσουμε, με λύπη θα διαπιστώσουμε ότι οι “δημοκρατικές” εκλογές μας είναι μια μούφα και μισή και πως εκ των πραγμάτων δεν γίνεται να ψηφιστούν οι αληθινά ικανοί. Ή μάλλον, ακόμη κι αυτοί πρέπει να γίνουν ανίκανοι για να ψηφιστούν και να προκόψουν.
Πιο φραγκοδίφραγκα, ξεκίνα από τον τρόπο που οφείλουν να πλασάρονται οι υποψήφιοι. Είναι πολύ δύσκολο αν θες να ψηφιστείς, να ισορροπήσεις αυτά που θέλεις με αυτά που περιμένουν οι ψηφοφόροι από εσένα. Αν αποφασίσεις να κατέβεις αύριο στην πολιτική από τη μια πρέπει να πείσεις ότι ενδιαφέρεσαι για το κοινό καλό, ότι δουλεύεις για το κοινωνικό σύνολο και όχι για τον εαυτό σου, ότι βάζεις πρώτα τον συνάνθρωπο, ότι είσαι τίμιος και μετριοπαθής και από την άλλη, ότι είσαι εσύ και κανένας άλλος, ο πιο άξιος, φοβερός ηγέτης, πως ξέρεις να διοικείς, να επιβάλλεσαι, να παίρνεις αποφάσεις και να κατατροπώνεις τον Εχθρό. Δεν παλατζάρονται αυτά τα δύο.
Το πιθανότερο όταν πας για πολιτικός, τουλάχιστον στην αρχή που είσαι νεότερος ακόμα, είναι πως στ’ αλήθεια θέλεις να αλλάξεις πράγματα. Το σύστημα όμως είναι τέτοιο, που στον αγώνα να προμοτάρεις τον εαυτό σου, στις τόσες φορές που θα πρέπει να μιλήσεις για σένα, στις τόσες γυαλιστερές φωτογραφίες σου, στα χειροκροτήματα, στον τρόπο που θα σου φέρονται όλοι και τελικά, μετά την απομόνωσή σου από την πραγματική πραγματικότητα, θα χάσεις για πάντα τον αρχικό σου στόχο και θα κρατήσεις εκείνον που σου είναι πιο ευχάριστος, πιο ικανοποιητικός, πιο αποτελεσματικός.
Ο Χοσέ Μουχίκα, ο Ουρουγουανός πρωθυπουργός, εκείνος ο φτωχός γερούλης με το σκαραβαίο που έγινε viral στα social media, ήταν τελείως αλλόκοτη περίπτωση και γι’ αυτό έγινε τόσο viral. Είχαμε τότε όλοι υποκλιθεί στη φτώχεια και την εργατικότητα εκείνου του γλυκού ανθρώπου που δεν ήθελε μισθό, που βοηθούσε τους φτωχούς, που εργαζόταν όπου κι αν υπήρχε ανάγκη χωρίς να ακολουθεί πρωτόκολλα, κώδικες ένδυσης και άλλα τυπικά. Ο λόγος που έγινε τόσο γνωστός ήταν διότι όλα πάνω του ήταν αντίθετα σε όσα έχουμε συνηθίσει.
Τιμιότητα και μετριοφροσύνη δεν συμβαδίζουν με την πολιτική. Ήταν ένα έκθεμα για τσίρκο. Αν μας διακτίνιζαν έναν τέτοιο πολιτικό στην Ελλάδα, δεν θα τον ψηφίζαμε ποτέ διότι στο δια ταύτα, ο μπαρμπα Χοσέ ήταν πολύ κακόμοιρος για να μας πείσει ότι θα κατατροπώσει τον Εχθρό, θα σκίσει τα μνημόνια, θα κόψει τον βήχα στις Ευρώπες, θα μας κάνει πλούσιους. Διότι μέσα από το σημερινό μας σύστημα εκλογών, εκπαιδεύουμε όλους τους μέλλοντες πολιτικούς, να φέρονται εντελώς αντίθετα από τον τρόπο που θα έπρεπε να φέρεται ένας φυσιολογικός άνθρωπος που επιθυμεί να εργαστεί στην υπηρεσία μας, για το γενικό καλό. Όμως όχι, δεν αρκεί το ζαβό καλούπι που βάζουμε τους πολιτικούς από το πρώτο δευτερόλεπτο που θα ασχοληθούν με τα κοινά. Υπάρχουν και κάποια άλλα τραγικά της φύσης μας που πρέπει κανείς να συνειδητοποιήσει προτού καμαρώσει για τη σιγουριά του, πως δηλαδή αυτή τη φορά σκέφτηκε καλά την ψήφο του πριν τη δώσει.
Από την πλευρά του ψηφοφόρου είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο πια, πως μέσα σε δευτερόλεπτα και μόνο αντικρίζοντας την εικόνα ενός υποψηφίου, έχει προαποφασίσει ποιον θέλει να ψηφίσει, σύμφωνα με το ποιος εμφανισιακά δείχνει πιο ικανός. Μπορούμε θεωρητικά να προβλέψουμε τους νικητές των εκλογών σε οποιαδήποτε χώρα και σε κάθε γωνιά του πλανήτη, απλά κοιτώντας τις φωτογραφίες τους για λίγο. Ναι, έχει γίνει εδώ. Στο πείραμα αυτό, άνθρωποι από διαφορετικές χώρες, βλέποντας μόνο φωτογραφίες άγνωστων υποψηφίων για λίγα δευτερόλεπτα, ήξεραν πριν τις εκλογές στις ΗΠΑ, ποιοι γερουσιαστές θα εκλέγονταν.
Ακόμη κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, ξέρουμε από την πρώτη στιγμή που θα μας πλασάρουν κάποιον, αν θα τον ψηφίσουμε ή όχι. Και θα αποφασίσουμε υπέρ του εάν έχει δύο συγκεκριμένα εμφανισιακά χαρακτηριστικά: αξιοπιστία και κυριαρχία. Μέτωπο, χείλη, μύτη, πηγούνι, ο τρόπος που έχουν κατασκευαστεί και κινούνται μερικά σημεία του προσώπου μας, φαίνεται ότι μας αποδίδουν χαρακτηριστικά που θα προδικάσουν εάν θα ψηφιστούμε να ηγηθούμε για μια ολόκληρη χώρα και το μέλλον της. Συνεπώς, η ψήφος μας είναι μια αυτόματη και όχι μια ελεγχόμενη διαδικασία, απόρροια σοβαρής σκέψης, ιδεολογίας και άλλα Υψηλά. Είναι ουσιαστικά αποτέλεσμα μιας μονάχα ματιάς*.
Εν μέρει, αυτό εξηγεί γιατί συνεχίζουμε μετά από όλα αυτά και παρόλα αυτά, να ψηφίζουμε αντικειμενικά βλάκες, μεγαλομανείς και εντελώς ανίκανους ανθρώπους να μας κυβερνούν. Όχι μόνο εμείς. Κανείς δεν πρόκειται να ξεχάσει τον ανεκδιήγητο γιο Μπους ας πούμε, την Σάρα Πάλιν και τώρα τον πολυαγαπημένο μου Τραμπ. Αλλά ναι, οι περισσότεροι θυμόμαστε καλύτερα τους δικούς μας. Κι αν πάρω όλη την πολιτική σκηνή, δύσκολα μπορώ να σκεφτώ πάνω από δέκα ονόματα, από όλα τα κόμματα, που θα μπορούσαν ποτέ να σταθούν και να διακριθούν σε ένα οποιοδήποτε άλλο επαγγελματικό πεδίο, με ακριβώς τον ίδιο στόμφο, τα ίδια προτερήματα που διατυμπανίζουν ότι διαθέτουν και τις ίδιες επιτυχίες που έχουν ως πολιτικοί.
Κι αν αναρωτιέσαι γιατί στην πολιτική συγκεκριμένα επιπλέουν καλύτερα οι φελλοί, όπως ξέρουμε ήδη από το φαινόμενο Dunning-Krugger, οι ηλίθιοι έχουν περισσότερη αυτοπεποίθηση και αυτό μετρά περισσότερο από την ευφυΐα. Η άγνοια κινδύνου, η ανικανότητα αναγνώρισης της άγνοιας και συνεπώς, της αξιολόγησης των περιορισμένων ικανοτήτων γαρ. Μα κι αν δεν την έχει στ’ αλήθεια κάποιος την αυτοπεποίθηση, αρκεί μονάχα να την προσποιηθεί. Διότι είναι επίσης επιστημονικά τεκμηριωμένο πως αν κινείσαι και μιλάς με αυτοπεποίθηση, ακόμη κι αν δεν την έχεις, τότε είναι σαν να την έχεις στ’ αλήθεια. Και κάπως έτσι, φτάνουμε στα 300 σπάνια λέλουδά μας, έχοντας ήδη τεκμηριώσει επιστημονικά πως από τη φύση μας οι άνθρωποι, ακολουθούμε τους ντιπ ηλίθιους, δηλαδή εκείνους που δείχνουν αυτοπεποίθηση ακόμη κι αν δεν έχουν ιδέα τί κάνουν ή έχουν τόσο μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους που νομίζουν ότι έχουν ιδέα τί κάνουν ενώ εννοείται, ποτέ δεν είχαν.
Πάντως, εκείνοι οι λίγοι και ικανοί που στ’ αλήθεια έχουν ιδέα τί κάνουν, αν είναι τόσο ηλίθιοι και θαραλλέοι ώστε να κατέβουν ποτέ στην πολιτική, χρειάζεται να κάνουν κάθε μέρα, πάρα πολλά ηλίθια πράγματα για να ψηφιστούν. Μα ακόμη κι αν τα κάνουν, πάλι δεν είναι αρκετά αν δεν είναι τόσο τυχεροί ώστε να έχουν γεννηθεί και με μια πλατιά αποφασιστική μύτη, μια βροντερή και γεμάτη αυτοπεποίθηση φωνή ή λεπτότερα και άρα πιο ηγετικά χείλη.
Αυτό που θέλω να πω τόση ώρα είναι πως οι αποφάσεις μας είναι τρύπιες, τυχαίες, εκνευριστικά επιφανειακές και ηλίθιες. Και η δημοκρατία μας, είναι ό,τι καλύτερο μπορούμε να έχουμε διότι είμαστε πρωτίστως ζώα. Η φύση μάς προίκισε με τόση κρίση όση ακριβώς χρειαζόμαστε για να πηδιόμαστε και να γεννοβολάμε, όχι για να εφαρμόζουμε δημοκρατίες και άλλα υψηλά.
Οφείλουμε λοιπόν να μην ξεχνάμε τη φύση μας όταν έπειτα από μια πολύ ώριμη απόφαση, έπειτα από σκέψη και πολλή συζήτηση, νιώθουμε αυτήν την ηλίθια σιγουριά ότι ξέρουμε τί κάνουμε. Ας μην την ξεχνάμε ωστόσο και λίγο καιρό μετά όταν μουτζωνόμαστε, γεμίζουμε τύψεις και γινόμαστε κοψοχέρηδες. Η απόφασή μας δεν ήταν ποτέ καλύτερη ή χειρότερη των άλλων. Ήταν απλά ανθρώπινη και εντελώς φυσική.
* επίσης σταματήστε να αυτοθαυμάζεστε για τις ρομαντζάδες περί κεραυνοβόλου έρωτα. Όλοι είναι κεραυνοβόλοι έρωτες, κεραυνοβόλες προσλήψεις, κεραυνοβόλες ψήφοι. Οι αληθινά ρομαντικοί είναι αυτοί που νομίζουν ότι τα σκέφτονται κιόλας.
