Φωτάκης Φ.Βασίλειος*
Μονόδρομος φαίνεται ότι αποτελεί για την Ελλάδα η επιλογή ενός νέου οικονομικού μοντέλου με παράλληλη εισροή ξένων επενδυτικών κεφαλαίων για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πολυετούς κρίσης. Συνέπειες στα θεμέλια της οικονομίας, της κοινωνικής ασφάλισης, της απασχόλησης, της κοινωνίας, της οικογένειας. Σημαντικότερη όλων, που παρασέρνει τους δείκτες όλων όσων προαναφέρθηκαν…, η δημογραφική γήρανση του πληθυσμού!
Το Δημογραφικό έχει δύο βασικά δεδομένα. Την υπογεννητικότητα, δηλαδή τον περιορισμό των γεννήσεων, και παράλληλα την αύξηση του προσδόκιμου της ζωής.
Το 2050 ο πληθυσμός της Ελλάδας (υπολογίζεται σύμφωνα με έκθεση της ειδικής επιστημονικής επιτροπής για το δημογραφικό της Βουλής) πως θα είναι από 8,3 έως 10 εκατομμύρια. Δηλαδή μειωμένος κατά 800.000 έως 2,5 εκατομμύρια σε σχέση με σήμερα! Η Ελλάδα το 2050 απειλείται να είναι μια χώρα μεσηλίκων και γερόντων, καθώς το 2050 οι άνω των 65 ετών κάτοικοί της θα είναι σχεδόν ο ένας στους τρεις .
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ του 2ου τριμήνου του 2018, ο αριθμός των απασχολουμένων ήταν 3.860.395 άτομα και των ανέργων 905.983 άτομα, ενώ το πλήθος των συνταξιούχων ήταν τον περασμένο Μάιο 2.570.646 άτομα. Δηλαδή, στα 3,8 εκατ. άτομα που ήταν το σύνολο των απασχολουμένων αντιστοιχούσαν σχεδόν 3,5 εκατ. συνταξιούχοι και άνεργοι, οι συντάξεις των οποίων σε ένα μεγάλο ποσοστό, όπως και τα επιδόματα ανεργίας πληρώνονταν από τις εισφορές 3,8 εκατ. εργαζομένων, από τους οποίους οι 613.119 αμείβονταν με μισθό 328 ευρώ.
Σε δημογραφική αντιπαραβολή την δεκαετία (1990) παρατηρούμε οτι στην Ελλάδα ο πληθυσμός αυξήθηκε κατά περίπου 580.000 άτομα. Από αυτόν τον αριθμό, 50.000 ήταν νέες γεννήσεις και 530.000 η επίδραση του θετικού ισοζυγίου της μετανάστευσης. Αυτό όμως έχει πλέον αναστραφεί, γιατί έχουμε το φαινόμενο του brain drain. Οι περίπου 450.000 άνθρωποι που έχουν φύγει από την Ελλάδα κατά τα χρόνια της κρίσης επιδρούν καταλυτικά στις προοπτικές ανάπτυξης της χώρας. Οι γεννήσεις πλέον είναι πολύ λίγες και αντιστοιχούν 1,3 γεννήσεις ανά ζευγάρι, αριθμός πολύ χαμηλότερος από το νούμερο αναπλήρωσης του πληθυσμού (2,1).
Το ασφαλιστικό είναι ο πρώτος συνειρμός (ως προς το πώς επιδρούν), αλλά υπάρχουν πολύ περισσότερα: όσο ο πληθυσμός πέφτει, μειώνεται η δυνατότητα των επιχειρήσεων να απευθυνθούν στην εσωτερική αγορά, συρρικνώνονται οι τζίροι τους, ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν και γεωπολιτικές επιπτώσεις. Το πιο σημαντικό διακύβευμα είναι η γεωπολιτική ισορροπία με τους γείτονές μας.
Η μη γενναίες πολιτικές μεταρρυθμίσεων τα χρόνια της κρίσης, δεν έφεραν μόνο φτωχοποίηση των Ελλήνων, σκληρά δημοσιονομικά μέτρα, έλλειμμα βιομηχανικής παραγωγής, μετανάστευση επιστημόνων και προβλήματα στον τομέα της υγείας. Κατάφεραν έναν δημογραφικό μαρασμό όπως αποκαλύπτει α) το ΔΝΤ, β) η έκθεση που έγινε από την εταιρεία μελετών και αναλύσεων PricewaterhouseCoopers για λογαριασμό του μη κερδοσκοπικού οργανισμού HOPEgenesis και γ) ο ερευνητικός οργανισμός διαΝΕΟσις σε σχετική έρευνα που διεξήγαγε.
Η Ελλάδα θα πρέπει να μελετήσει προσεκτικά τις πολλαπλές όψεις του δημογραφικού μαρασμού της Χώρας μας και να υιοθετήσει μια σειρά μέτρων υποστήριξης των νέων και ενδυνάμωσης του θεσμού της οικογένειας. Εδώ τεράστιο ρόλο μπορεί να έχει και η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Η απειλή του δημογραφικού δεν είναι σαφώς ένα τωρινό πρόβλημα για την Ελλάδα, όμως η οικονομική κρίση και ύφεση, το παρατεταμένο υψηλό επίπεδο της ανεργίας, η επέκταση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, το χαμηλό εισόδημα, η διεύρυνση του ελλείμματος των κοινωνικών και εκπαιδευτικών υποδομών, η καθίζηση του κράτους πρόνοιας, κ.λπ. στη χώρα μας ανέκοψαν κατά βάση, μια αυξητική τάση του δείκτη γονιμότητας.
Ως αποτέλεσμα όλων η μείωση της παραγωγικότητας της Ελληνικής οικονομίας, οι χαμηλοί ρυθμοί μεταβολής του ΑΕΠ και η υστέρηση στην καινοτομία και την έρευνα εξαιτίας της εξάλειψης της δημογραφικής ώθησης (demographic tailwind),που δίνει στις οικονομίες η εισροή νεαρού εργατικού δυναμικού.
Απαιτείται ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μίας ολιστικής και μακρόπνοης κοινωνικο – οικονομικής και δημογραφικής πολιτικής, προκειμένου να αποτραπούν οι δυσμενείς δημογραφικές και πληθυσμιακές εξελίξεις (μείωση των γεννήσεων). Πρέπει να αντιμετωπιστούν με επιτυχία διάφορα κοινωνικά ζητήματα που θα προκύψουν, απαιτείται ένα αποτελεσματικό κοινωνικό και νομικό σύστημα που θα προστατεύει τις ευάλωτες κοινωνικά και ηλικιακά ομάδες.
Να δοθούν οικονομικά και φορολογικά κίνητρα σε οικογένειες να κάνουν παιδιά, ώστε να ανακτήσει η χώρα το αναγκαίο όριο του 2.1 παιδιά ανά οικογένεια. Επίσης, θετικά θα συμβάλει οποιαδήποτε βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας, η οποία θα βοηθήσει στην επιστροφή των νέων που έφυγαν κατά τη διάρκεια της κρίσης. Θα πρέπει να υπάρξει συνεργασία δράσεων διαφόρων φορέων (και μη κερδοσκοπικών) με τους κεντρικούς φορείς υγείας και όποιων άλλων για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Το δημογραφικό εάν δεν αντιμετωπιστεί με γενναίες πολιτικές θα είναι μια βραδυφλεγής βόμβα με άμεσες όμως συνέπειες στην οικονομία, την κοινωνία και φευ εθνικό διακύβευμα και προτεραιότητα, (Τ.Οζάλ: “Την ελληνοτουρκική διαμάχη θα την λύσει το δημογραφικό”).
*Φωτάκης Φ. Βασίλειος
MSc Οικονομολόγος- Σ. Επιχειρήσεων
Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Αγρινίου