Κωνσταντίνα Δελημήτρου
Μπορεί να φταίει η υπερπληθώρα αγαθών, μπορεί η πλαστικούρα που όπου να ‘ναι μας πνίγει και εμάς -αφού έχει σακατέψει το μισό ζωικό και όλο το θαλάσσιο βασίλειο- μπορεί να φταίει η βαρεμάρα ή η κεκτημένη μας ταχύτητα να ακολουθούμε νέες μόδες όλο και πιο κουλές. Δεν ξέρω τί φταίει τέλος πάντων, αλλά παρατηρώ πως έχουμε πήξει με την -ας την ονομάσω- πλασματική απέχθεια προς την ιδιοκτησία.
Είναι μια τάση της εποχής που μπορεί να εμφανίζεται σε πολλούς τομείς και με πολλά ονόματα, αλλά κυρίως αφορά την απέχθεια προς οτιδήποτε μπορεί να ανήκει σε κάποιον. Εκτός βέβαια, από το iPhone μας, τις ιδέες και τις επιχειρήσεις μας. Αυτά, ιερά. Όλα τα άλλα όμως, δανεικά. Κρατήσαμε μάλλον τα πιο σημαντικά από όλα κι αλλάζουμε πλέον εύκολα οτιδήποτε δεν είναι πια τσι μόδας. Σπίτια, αυτοκίνητα, γραφεία, ρούχα, υπάρχοντα. Όλα προς ενοικίαση και εκκαθάριση.
Μην πας μακριά, ο σάλος του Airbnb δεν είναι τυχαίος, όλοι βολοδέρνουμε δεξιά αριστερά μεταξύ πόλεων, χωρών, “αποδράσεων” ενώ στην αναζήτηση αξιοπρεπούς δουλειάς και ζωής αλλάζουμε τα σπίτια σαν τα πουκάμισα. Όμως δεν μένουμε μόνο εκεί, καθώς οι συχνές μετακομίσεις δεν είναι παίξε – γέλασε. Έτσι, δεν θέλουμε πια να κουβαλάμε πράγματα ή μάλλον δεν θέλουμε καν να έχουμε πράγματα. Τα περισσότερα σπίτια προς ενοικίαση είναι επιπλωμένα, ενώ πλέον νοικιάζουμε και μοιραζόμαστε ακόμη και τους χώρους της δουλειάς μας. Παλιότερα, τα ιδιόκτητα γραφεία ή έστω το δικό σου ενοικιαζόμενο γραφείο με την ταμπελάρα απ΄έξω ήταν απαραίτητο. Πλέον, αρχίζουμε και συναντάμε το φαινόμενο της συστέγασης. Σε έναν χώρο, πολλές εταιρείες που συστεγάζονται και μοιράζονται τους ίδιους σταθμούς εργασίας ή εξοπλισμό, ή σύγχρονες εταιρείες που για να λειτουργήσουν, νοικιάζουν όλες τις υπηρεσίες που χρειάζονται, έτοιμες σε πακετάκια από άλλες εταιρείες. Από γραμματείς και τηλεφωνικά κέντρα μέχρι αίθουσες συνεδριάσεων. Βέβαια, υπάρχουν και οι εταιρείες που δεν υφίστανται καν σε φυσική μορφή καθώς υπάρχουν μόνο ηλεκτρονικά ενώ οι εργαζόμενοι δουλεύουν από το σπίτι.
Η ίδια φιλοσοφία εξαπλώνεται κι αλλού. Ακριβώς το ίδιο κάνουμε πια και με τα αυτοκίνητά μας. Όχι μόνο για λόγους οικονομικούς αν και μεταξύ μας, γιατί να χρεωθείς το βραχνά ενός αυτοκινήτου με όλα τα έξοδα, ενώ μπορείς να χρησιμοποιείς τις συγκοινωνίες ή τα app για ταξί; Βέβαια, το οικολογικό κίνητρο εδώ παίζει πιο πολύ, ειδικά αν μένεις σε καμία Αθήνα που σε έχει πνίξει το γκρίζο νέφος και η σκόνη. Μα και στα υπόλοιπα υπάρχοντά σου, έρχεται κι εκεί η νέα φιλοσοφία του μινιμαλισμού να σε βάλει σε τάξη και να σε ξεκουράσει. Πρώτα από καθαρίσματα, ελεύθερο χώρο και ξεδιαλέγματα και δεύτερον από ψυχική ηρεμία.
Για να βρεις την υγειά σου λέει, πρέπει να πιάσεις το σπίτι και να το αδειάσεις από όλα τα περιεχόμενα. Όλα. Συρτάρια, ντουλάπες, αποθήκες, τα πάντα. Οτιδήποτε δεν το έχεις χρησιμοποιήσει για πάνω από χρόνο ή το έχεις διπλό και τρίδιπλο το πετάς ή το χαρίζεις. Δεν έχει νόημα ας πούμε, να κρατάς τρεις ντουλάπες ρούχα μπας και αδυνατίσεις, ή δύο ψαλιδάκια, τρεις βούρτσες και πέντε ζευγάρια μπότες. Κρατάς μόνο από ένα. Όταν το καταφέρεις αυτό σε όλα σου τα υπάρχοντα, τότε θα έχεις ένα σπίτι κουκλί (ναι, αυτό παίζει να ισχύει) και έναν ήρεμο εγκέφαλο. Βέβαια, μην ανοίξεις τη ντουλάπα γιατί θα σου ξαναμαραζώσει ο εγκέφαλος, εγγυημένο. Υπάρχει και πιο τραβηγμένη παρόμοια φιλοσοφία. Αυτή είναι αντίθετη λέει, στο shopping. Εντελώς. Ναι. Κάνει κακό. Απαγορεύεται να ξοδεύεις χρήματα παρά μόνο όταν είναι απόλυτη ανάγκη. Ας πούμε, δεν το ‘χεις λέει ανάγκη να ορμήσεις στις εκπτώσεις και να ψωνίσεις ότι σου γυαλίσει. Αυτό είναι κακό, ανήθικο, αντιοικολογικό και μεγάλη φθορά για το τσι σου. Ο μόνος λόγος να σε δικαιολογήσουν δηλαδή αν μπεις σε μαγαζί να ψωνίσεις ας πούμε ένα παλτό, είναι να σου τρυπήσει το ένα και μοναδικό σου παμπάλαιο παλτό. Και μάλιστα, σε ενθαρρύνουν να μην ψωνίζεις ακόμη κι όταν επιβάλλεται, αλλά να ανταλλάσσεις προϊόντα, δηλαδή να δώσεις το τρύπιο και να πάρεις ένα ξεχαρβαλωμένο παλτό.
Καταλαβαίνοντας την ανάγκη αλλά και την υπερβολή σε όλα αυτά και συνεχίζοντας τις διαδικτυακές βόλτες του παραλόγου, ανάμεσα σε όλες τις κούκου φιλοσοφίες που στο τέλος δεν θα σε αφήσουν να σου ανήκει ούτε το βρακί που φοράς, συνάντησα μία πραγματικά χρήσιμη τέτοια φιλοσοφία που μάλλον με κέρδισε. Τα στέκια – καφέ με τα κατοικίδια. Αυτό μάλιστα. Αντί να αναγκάζεσαι να έχεις το δικό σου κατοικίδιο, παίρνεις τα πιτσιρίκια σου, τα πας μια ώρα σε ένα cat cafe ή ένα dog cafe, (το δικό μας καφέ έχει έναν ψωροπαπαγάλο αλλά οκ, την κάνει τη δουλειά του) παίρνουν τα παιδιά τη δόση τους και γλιτώνεις τόνους ταλαιπωρίας. Ή αν ψοφάς για μαϊμούδες όπως εγώ, ορίστε πεδίον στάρταπ λαμπρόν, στήσε ένα monkey καφέ και θα με έχεις από brand advocate, brand ambassador, ινφλουένσερ και ό,τι άλλο φανταχτερό τίτλο έχουν σκαρφιστεί για τους (ανεξήγητα ή οκ, πληρωμένους) φανατικούς πελάτες ενός μαγαζιού. Ευχαρίστως θα νοίκιαζα και ζώα για το σπίτι για λίγες μέρες αν υπήρχε η δυνατότητα. Αλλά μέχρι εκεί, παιδιά. Σώνει.
Υπάρχει κάτι μίζερο και κουνοδαχτυλικό σε όλο αυτό το πνεύμα της εποχής, που δεν μου κολλάει στο τέλος. Ναι, είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε/ πετάξουμε/ χαρίσουμε τα πάντα ώστε να “καθαρίσουμε” το νου μας -μα κυρίως το σπίτι μας- από οτιδήποτε περιττό, ώστε να βρεθεί χώρος μέσα μας και έξω μας για τα πραγματικά σημαντικά. Ναι, ψωνίζουμε και καταναλώνουμε σαν μανιακοί και αυτό πρέπει κάποτε να σταματήσει. Όμως, μπάστα.
Ελάχιστοι από όσους μιλούν για όλα αυτά έχουν κάτσει να σκεφτούν στ’ αλήθεια γιατί κάποιος να το κάνει όλο αυτό. Γιατί δηλαδή κάποιος να θέλει να συσσωρεύει αντικείμενα και να γεμίζει ντουλάπες και αποθήκες με άπειρα διπλά και τρίδιπλα πράγματα. Γιατί κάποιος αγοράζει σαν μανιακός στις εκπτώσεις. Γιατί κάποιος θέλει ένα δικό του τούβλο πάνω απ΄το κεφάλι του. Μα αν πάμε ελάχιστα χρόνια πίσω, όλα αυτά ήταν απόλυτα λογικά για όλους, αν και σήμερα είναι περισσότερο χαρακτηριστικό μόνο των φτωχότερων. Ναι, φυσικά το αίτιο είναι η φτώχεια. Και όλες αυτές οι νέες φιλοσοφίες δεν μπορεί να αφορούν τους φτωχότερους γιατί πρώτον ποτέ δεν είχαν διπλά και τρίδιπλα υπάρχοντα ούτως ή άλλως, μα κι αν είχαν κάτι παραπάνω, το έκαναν και το κάνουν μόνο από ανάγκη.
Όταν ας πούμε, κάποιοι αγοράζουν ρούχα ή έπιπλα πολύ σπάνια διότι δεν έχουν τη δυνατότητα, τότε ακόμη πιο σπάνια θα πετάξουν ένα γερό ρούχο ή ένα καλό έπιπλο, μόνο και μόνο γιατί δεν χωράει στο νέο σπίτι που νοίκιασαν ή γιατί δεν πρέπει να έχουν δύο πια. Μπορεί η αποθήκη να έχει τιγκάρει, όμως είναι για πολλούς ανθρώπους, η ασφάλειά τους και μια καλή πηγή πρώτων υλών για να μαστορέψουν και να μεταποιήσουν και να δημιουργήσουν νέα χρήσιμα αντικείμενα όταν θα χρειάζονται κάτι και δεν θα έχουν τα χρήματα να το αγοράσουν. Για πάρα πολλά χρόνια, αυτή η πρακτική ήταν η φυσιολογική μεταξύ των φτωχότερων. Ακόμη και σήμερα που όλα τα βρίσκεις πανεύκολα και πάμφθηνα, τα γεμάτα ντουλάπια και αποθήκες είναι για πολλούς, πιο ξεκούραστη και μεταξύ μας, πολύ πιο οικολογική από άλλες πρακτικές.
Ας το παραδεχτούμε, όλες αυτές οι νέες τάσεις της μη ιδιοκτησίας και του μινιμαλισμού, απευθύνονται μόνο σε εκείνους που ακόμη κι αν πετάξουν όλα τα περιττά, έχουν πάντοτε την ασφάλεια πως μπορούν να τα αντικαταστήσουν. Διότι αν δεν την έχεις, τότε το να μην σου ανήκει τίποτε σε αυτόν τον πλανήτη, πέρα από καθόλου ασφαλές και έξυπνο, είναι και ψυχολογικά επιβαρυντικό, μια ακόμη πηγή άγχους και ανησυχίας.
Τέλος, αν θέλεις ντε και καλά να πάθεις μινιμαλισμό και να τα βάλεις με όλα όσα σου ανήκουν κηρύσσοντας πόλεμο κατά του καταναλωτισμού και της συσσώρευσης αντικειμένων, τότε αυτό θα πρέπει να αφορά και την ηλεκτρονική σου ζωή. Θα πρέπει να σταματήσεις και εκεί να συσσωρεύεις τόνους ηλεκτρονικό σκουπίδι, σέλφιζ, και ακάου. Χώρια που το insta δεν το βλέπω να έχει πολλή ζωή αν θα πρέπει να τη βγάλεις με ένα ζευγάρι παπούτσια, μία και μοναδική σέλφι και βεβαίως, το παλιό σου παλτό.
Μάντεψε μουσική υπόκρουση.