Πανηγυρικός 28ης Οκτωβρίου 1940
του Νεκτάριου Μετζάκη
(εκφωνήθηκε στην δοξολογία για την Εθνική εορτή του έπους του 40 στον Καθεδρικό Ι.Ναό Αποστόλου Παύλου Κορίνθου)
Σεβασμιώτατε, σεβαστοί πατέρες
Ἀξιότιμοι Πολιτικοὶ και Στρατιωτικοί Ἄρχοντες ,κύριοι Υπουργοί, κ. Περιφερειάρχα, κ. Δήμαρχε
Κυρίες καὶ Κύριοι συνάδελφοι, Ἀγαπητοὶ μαθητὲς καὶ μαθήτριες
Όταν μοῦ ανατέθηκε ἡ εκφώνηση του Πανηγυρικού για την ηρωική επέτειο της ημέρας τοῦ
ΟΧΙ, σκεφτόμουν: Τί έχουμε, αλήθεια, νὰ πανηγυρίσουμε ἐμεῖς οι νεοέλληνες σήμερα; Ποιόν
Πανηγυρικὸ λόγο νὰ αρθρώσουμε, δοξαστικὸ τοῦ ηρωϊκού ΟΧΙ, εμείς οι σύγχρονοι Ἕλληνες
τοῦ εύκολου ΝΑΙ;
Ὁ Πανηγυρικὸς στη μνήμη μιας τέτοιας ένδοξης ημέρας στην Ιστορία του έθνους μας,
πρέπει νὰ ἐκφράζει τὸ πανηγύρι της ψυχής μας. Πρέπει νὰ ἐκφράζει τὴν συνείδηση τῆς
κοινότητος γιὰ τὴν ὁποία ἐκφωνεῖται, ἀλλιῶς εἶναι κούφιος λόγος , ὑποκριτικὴ τέχνη, που εν τέλει προσβάλει τη μνήμη τῶν ηρώων που θυσιάστηκαν για την ελευθερία μας.
Πανηγυρίζω γιὰ κάποιο γεγονός σημαίνει ὅτι το ἀποδέχομαι πρώτα – πρώτα, ὡς γεγονός
μέγιστης σημασίας, ἐπαινετό και ἄξιο μιμήσεως. Ἐμεῖς, οἱ απόγονοι αυτών των ηρώων του 40,
ἀποδεχόμεθα σήμερα ὡς πρότυπο ζωῆς τὴ θυσία τῶν πατέρων καὶ των παππούδων μας;
Ενστερνιζόμαστε τα ιδανικά τους με τέτοιο τρόπο, ποὺ τὰ σύγχρονα γεγονότα του κοινωνικού
μας βίου νὰ μὴ μᾶς διαψεύδουν;
«Πόσα κοινά σημεῖα ἔχουμε σὰν συλλογικὴ ψυχοσύνθεση οἱ σημερινοὶ ΝεοἝλληνες μὲ
ἐκείνους τοῦ Σαράντα; Πόσα ὁμόφωνα «ΟΧΙ» είμαστε ἕτοιμοι νὰ ποῦμε στὶς ποικιλόμορφες
ἀπειλὲς ποὺ ὑψώνονται γύρω μας» ; Επιτρέψτε μου λοιπόν να καταθέσω αυτόν τον
προβληματισμό σήμερα αντί πανυγηρικού, γιατί είναι προφανές νομίζω, πως η εικόνα που
δίνουμε εντός και εκτός Ελλάδος είναι ὅτι ἀποφεύγουμε με κάθε τρόπο, κάθε σκέψη για
αντιπαράθεση καὶ αγώνα ἀκόμη καὶ γιὰ πλέον αυτονόητα, νόμιμα και αναγνωρισμένα από το
διεθνές δίκαιο εθνικά μας συμφέροντα.
Ὑπάρχουν πολλὲς «ἀπαισιόδοξες» φωνὲς πνευματικῶν ἀνθρώπων τὰ τελευταῖα χρόνια, καὶ
συνεχῶς πληθαίνουν, ποὺ ἰσχυρίζονται πὼς φτάνει γοργά τὸ τέλος τοῦ ἑλλαδικοῦ κράτους.
Ἐπισημαίνουν πὼς μηδενίσαμε τὴν κληρονομιὰ τοῦ ΟΧΙ. Το ΝΑΙ σε όλα και σε όλους
«φίλους» και «εχθρούς» επικρατεί πλέον κατά κράτος σε όλους τους τομείς. «Σκορπίσαμε τὰ
μεγάλα δῶρα, ποὺ ἐξασφάλισαν οἱ πρόγονοί μας σκορπώντας τὸ αἷμα τους». Πελαγοδρομοῦμε
ἄβουλοι, λαὸς καὶ ἡγεσία, χωρὶς ὅραμα και στόχο απογοητευμένοι διαχειριστές μιας
επιβληθείσας γκρίζας μνημονιακής καθημερινότητας. Οι προαιώνιες αξίες του Ελληνισμού
ευτελίζονται συστηματικά για τὴν ἐξυπηρέτηση ντόπιων και ξένων συμφερόντων. Καυχόμαστε
για τὰ ἱερὰ τῆς φυλῆς μας , για τον αξιακό και πολιτισμικό μας πλούτο θεωρώντας τα όμως ὄχι
ὡς ζωντανὴ παρακαταθήκη, ἀλλὰ ὡς μουσειακὸ εἶδος . Και το πιό άσχημο και επικίνδυνο είναι,
ότι μπήκαμε εσχάτως στη λογική να υποθηκεύσουμε ακόμα και τα μνημεία αυτά της ιστορίας και
του πολιτισμού μας, για εφήμερες απολαβές. … αρκεί να πάρουμε τη «δόση» μας…φυτοζωόντας
στις όχθες της ιστορίας.
Ὅμως, ὅσο κι ἂν πολλὲς ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἐπισημάνσεις εἶναι σωστές και απογοητευτικές, ὅσο
κι ἂν τὰ ἰδανικὰ μας σκεπάστηκαν ἀπὸ τὶς μέριμνες τοῦ σύγχρονου βίου, κυκλοφοροῦν ἀκόμα
στις καρδιές μας, στὰ κύτταρά μας καὶ στὴ μνήμη μας, οἱ ξεχωριστὲς αυτές στιγμὲς τῆς ἱστορίας
μας, οἱ κορυφαῖες πράξεις ἡρωϊσμοῦ τοῦ γένους μας. Κάτι ἀπὸ τὴν μαγιὰ τοῦ ΟΧΙ ακόμα
επιβιώνει. Τὸ ἀνοσοποιητικό μας σύστημα λειτουργεῖ ἀκόμη έστω και προβληματικά. Η ἱστορικὴ
μνήμη για μας τους Έλληνες έχει εμποτίσει τὴ συλλογικὴ καὶ τὴν κοινωνική μας ζωή, γιαυτό ἡ
ματιὰ καὶ ἡ σκέψη μας, η καρδιά και το συναίσθημά μας αφυπνίζονται , όταν αντικρίζουμε
διάσπαρτες στα πολιτισμικά μας μνημεία τις χρυσές ἀνταύγειες τοῦ ἡρωϊσμοῦ καὶ τῆς
μεγαλοσύνης τῶν προγόνων μας. Σκιρτά τότε και ἀναβαπτίζεται το πνεύμα μας ἢ ἔστω
ἐπιχρυσώνεται μὲ αὐτές (τις ένδοξες ανταύγιες), διατηρώντας στο παρόν έστω και ξεθωριασμένη
τη θύμησή τους.
Τὸ πιο κρίσιμο ἐρώτημα ὅμως εἶναι: ὣς πότε; Ἤδη ἡ απραξία στὴν ὑπεράσπιση τῶν
ἐθνικῶν μας συμφερόντων εἶναι προφανής. Ἡ κρίση (υλική και πνευματική) στην οποία
βρισκόμαστε, ἀναδίδει μιὰ ἀνυπόφορη δυσωδία, καὶ ὅσο κι ἂν ἐμεῖς, οἱ μεγαλύτεροι, διαθέτουμε
ἀκόμα τὰ σωτήρια ἀντισώματα τῶν παραμερισμένων ἀξιῶν τῆς φυλῆς, (την πατρίδα την θρησκεία
την οικογένεια) οι νέοι μας όμως μεγαλώνουν διαφορετικά. Τὸ ἀξιακὸ σύστημα τῶν νέων
παιδιών της Ελλάδας, ἀναπτύσσεται σκόπιμα σ ̓ ἕνα περιβάλλον, ὅπου κατασκευάζονται,
ἀναδεικνύονται καὶ ἐπικρατοῦν χαοτικὰ συστήματα ἀξιῶν, ὅπου τὰ προαιώνια ἰδανικὰ
ἀμφισβητοῦνται ή υποβαθμίζονται ή γελοιοποιοποιούνται σκόπιμα από το δήθεν
«προοδευτικό» εκπαιδευτικό μας σύστημα , καὶ ἔτσι τὰ παιδιά μας ἐμβολιάζονται και
μεγαλώνουν μὲ νοθευμένα ἀντισώματα…με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για το μέλλον
τους και για το μέλλον της πατρίδας μας …
Γιατί, τί άλλο μπορεί να σημαίνει η συστηματική προσπάθεια αποδόμησης και
διαστρέβλωσης των εννοιών και των αξιών στην Παιδεία τα τελευταία χρόνια; Εκπαιδεύουμε τα
παιδιά μας ντρέπονται που είναι Έλληνες και Ορθόδοξοι Χριστιανοί! Η πατρίδα μας
μεταβλήθηκε σε παγκόσμιο χωριό χωρίς σύνορα, η διαχρονική ελληνική αρετή της φιλοπατρίας
κατήντησε συνώνυμμο του εθνικισμού, του φασισμού και του ρατσισμού , η αριστεία έγινε
ντροπή και αμαρτία , η περηφάνεια για την συνοχή της οικογένειας αντικαταστάθηκε από την
προβολή και την κρατική στήριξη των gay pride…, η ολοφάνερη καταπάτηση των
συνταγματικών επιταγών για καλλιέργεια της εθνικής και θρησκευτικής μας συνείδησης δεν
ενδιαφέρει πια κανέναν…, η διακωμώδηση των ιερών συμβόλων της πίστεως και της πατρίδας
μας θεωρείται πρόοδος και εκσυγχονισμός …
Πανηγυρικὸς λόγος λοιπόν τὸ 2019 για το έπος του 40; Για ποιο λόγο να πανηγυρίσουμε;
Μήπως εἶναι ἡ κατάλληλη στιγμὴ ἑνὸς ἄλλου λόγου, ἐθνικῆς περισυλλογῆς, κάτι ποὺ θὰ ἔφερνε
ἀγαλλίαση στὶς παριστάμενες ψυχές τῶν ἡρώων μεγαλύτερη ἀπὸ ὅσο οἱ συνηθισμένες ρητορικὲς
κοινότυπες ἐγκωμιαστικὲς ἐξάρσεις;
Εἶναι σίγουρο ὅτι ἐμεῖς ἐδῶ, ὅσοι ήλθαμε νὰ τιμήσουμε τοὺς ἥρωές του έπους του 40, εἴτε
ἀπὸ κοινωνικὴ ή θεσμική ὑποχρέωση, εἴτε ἀπὸ ἐσωτερικὴ παρόρμηση, δὲν πρόκειται νὰ
ἀλλάξουμε τὰ ἑλλαδικὰ δεδομένα. Δεν μπορούμε. Μποροῦμε, ὅμως, νὰ ἀλλάξουμε τὴ δική μας
στάση ἀπέναντι στὰ γεγονότα που ζούμε και να προετοιμαστούμε για τα γεγονότα που έρχονται.
Σύμφωνα μὲ μιὰ σοφὴ ρήση, «δὲν πρέπει νὰ ἀνησυχοῦμε τόσο γιὰ τὸ τί πρέπει νὰ κάνουμε, ὅσο
νὰ ἀνησυχοῦμε μᾶλλον, γιὰ τὸ τί εἴμαστε».Τί είμαστε λοιπόν, τι θέλουμε να είμαστε; Θέλουμε να
παραμείνουμε Έλληνες, ναι ή όχι;….
Είναι βέβαιο πώς τὴν ένδοξη ἱστορικὴ πορεία των Ελλήνων δὲν την κατέυθυνε ποτέ ἡ ἀπραξία,
δὲν τὴν γονιμοποίησε ἡ παθητικότητα, δὲν τὴν χαρακτήρισε η αδιαφορία, ἀλλὰ ὁ κοινὸς ἀγώνας,
ἡ τόλμη στα όρια του παραλόγου και η προσπάθεια γιὰ τὴν ἐπικράτηση τῶν ἀρετῶν ἐκείνων ποὺ
ανέβασαν τον πολιτισμό μας στα ὑψηλότερα ἐπίπεδα ἐλευθερίας, πίστεως καὶ ἀγάπης. Αὐτὰ
ἦταν καὶ τὰ κύρια χαρακτηριστικὰ τοῦ ἀγῶνα τοῦ Σαράντα: ἡ νίκη τοῦ ἑαυτοῦ ὡς θυσία, ἡ
ὑπέρβαση τοῦ ἀτομισμοῦ, ἡ ἑνότητα στον κοινό αγώνα, η πίστη στο Θεό, ἡ ἀγάπη για την
πατρίδα, ο αγώνας για την ελευθερία . Ἀρετές προγονικές, τῶν ὁποίων οἱ ἀναβαθμοὶ διαπερνοῦν
τὴν ψυχὴ τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους χρόνους ὣς τὸ Βυζάντιο καὶ από το 21 ὣς τὸ Σαράντα
καὶ ἐκφράζονται προφητικά θα έλεγα, περιεκτικὰ καὶ λιτὰ ἀπὸ τὴ γραφίδα τοῦ Πλάτωνα:
«Τὸ νικᾶν ἑαυτόν, πασῶν νικῶν πρώτη τε καὶ ἀρίστη,
τὸ δὲ ἡττᾶσθαι αὑτὸν ὑφ ̓ ἑαυτοῦ πάντων αἴσχιστον ἅμα καὶ κάκιστον».
Το 1940 αὐτοὶ ποὺ ἀγωνίστηκαν θυσιαστικὰ -καὶ νίκησαν- δὲν ἦταν μόνο οἱ φαντάροι. Ἦταν
όλοι οι Έλληνες, οι γέροντες, τα παιδιά, οι γυναίκες των πόλεων αλλά και οι γυναῖκες των
χωριών, οι Ηπειρώτισες γυναίκες, ποὺ ζαλωμένες πολεμοφόδια, τρόφιμα, ρουχισμὸ ἀνέβαιναν κι
ἀνέβαιναν στὶς κακοτράχαλες βουνοκορφὲς τῆς Πίνδου, κι ὕστερα -ἀνάλαφρες σκιές- κατέβαζαν
μ ̓ εὐλάβεια τὰ ζωντανὰ λείψανα των πληγωμένων φαντάρων.
«Ἡ ἀπόφαση γιὰ τὸ ὄχι» προερχόταν ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς των Ελλήνων. Κανεὶς δὲν
ἐδείλιασε… Ὅλοι σὰν μιὰ ψυχὴ ὑπερήφανη ἑνώθηκαν στὴ θυσία. Τίποτε δεν θα γινόταν όμως , ἂν
ἡ ἀπόφαση τῶν Ἑλλήνων δὲν ἦταν παρμένη ἀπὸ καιρό, ἂν δὲν εἶχε ὡριμάσει μὲ τὴ σκέψη καὶ τὴν
ἐπίγνωση ὅτι ὄφειλε νὰ εἶναι ἀπόφαση ἀκράδαντη». Αυτήν την απόφαση της αργόσυρτης πορείας
του γένους των Ελλήνων την αφουγκράστηκε, την συμμερίστηκε και την εξέφρασε ο Μεταξάς με το ΌΧΙ στο τελεσίγραφο του Ιταλού πρέσβυ εκείνο το πρωϊνό της 28ης Οκτωβρίου του 1940. Γι
αυτό και μερίμνησε ο ίδιος να πραγματοποιηθούν πολύ πριν το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο,
εκτεταμένες επεκτάσεις και επισκευές στην οχύρωση της Ελλάδας . Την περίοδο 1936 – 1939 σε
όλη την Ελληνοβουλγαρική μεθόριο κατασκευάστηκαν ή επισκευάστηκαν οχυρά με υπόγειες
σήραγγες 24 συνολικά χιλιομέτρων ( σύμφωνα με τον καθ. Θεοδόση Τάσιο) ,με υπόγεια
νοσοκομεία και ιατρεία, σταθμούς συγκέντρωσης, εστίασης, διαμονήςκ.α. Ένα απ’ αυτά ήταν και
το οχυρό του Ρούπελ που ολοκληρώθηκε το 1939, για να γράψει κι αυτό άλλη μια ένδοξη σελ.
στην ελληνική ιστορία τον Απρίλιο του 1941 κατά την εισβολή των Γερμανικών στρατευμάτων
του Άξονα από τη Βουλγαρία, όταν τελικά οι Ιταλοί απέτυχαν να κατακτήσουν την Ελλάδα από
την Αλβανία.
Ἀπέναντι, λοιπόν, στὴν ἀπαισιόδοξη θέση, περὶ προδιαγεγραμένου τέλους τῆς κρατικής μας
οντότητας, διατυπώνεται ἡ αἰσιόδοξη ἄποψη, ὅτι κάθε φορὰ ποὺ ἡ Ἑλλάδα κινδυνεύει, ὡς ἄλλος
ἀπὸ μηχανῆς θεός, ἐμφανίζεται τὸ συλλογικὸ ἀσυνείδητο, γιγαντώνει τοὺς Ἕλληνες, ἐγγυᾶται τὴ
λειτουργία τῶν προγονικῶν τους ἀρετῶν και είναι αυτό ποὺ θὰ τοὺς βγάλει και πάλι ἀπὸ τὶς
δυσκολίες.
Ὅμως, τὸ ἱστορικὸ ἀσυνείδητο -ἢ ὅπως ἀλλιῶς τὸ ὀνομάζουμε- δὲν βρίσκεται σὲ μιὰ
στατικὴ κατάσταση. Εἶναι μιὰ «λειτουργία ποὺ τελεῖται μέσα στὴν ψυχὴ τοῦ ἔθνους»
ὁλόκληρου, αλλά «ἀπὸ γενεὰ σὲ γενεὰ ἐνισχύεται» ἢ ἀδυνατίζει καλλιεργείται ή
παραμελείται «ἀπὸ ἕνα θεσμὸ πολὺ μεγάλης σημασίας, τὴν παιδεία».
Ἔτσι, ὅσοι ὑποστηρίζουν ανέμελοι ὅτι ἡ συνείδηση τοῦ λαοῦ μας θὰ λειτουργήσει καὶ πάλι
τὴν κρίσιμη στιγμή, ὑποτιμοῦν ἀνεπίτρεπτα τὴν παιδευτικὴ σημασία τῆς ἱστορίας καί, ἐπὶ πλέον,
δὲν ἔχουν φαίνεται συλλογιστεῖ πὼς ἕνας λαὸς δὲν ζεῖ μόνο γιὰ τὸν πόλεμο. Δὲν περιμένει ἕναν
πόλεμο γιὰ νὰ ἀποδείξει τὶς ἀρετές του. Ὁ ἡρωϊσμός, ἡ ἀξιοπρέπεια, ὁ δημοκρατικὸς τρόπος ζωῆς
εἶναι καθημερινὴ κατάκτηση. Ἡ συνείδηση τοῦ Ἔθνους χρειάζεται ευσπεσμένα
ἀνατροφοδότηση, χρειάζεται Παιδεία με στόχους. Χρειάζεται την συστηματική
επαναδόμηση των αξιών του Ελληνισμού και όχι την συστηματική «αποδόμηση» που
παρατηρούμε άφωνοι τα τελευταία χρόνια. Ήταν πραγματικά ευχάριστη έκπληξη οι
δηλώσεις του Ευρωβουλευτή της Ν.Δ. Στέλιου Κυμπουρόπουλου μετά το πέρας της φετινής
μαθητικής παρέλασης στη Θεσσαλονίκη όπου μεταξύ των άλλων είπε :«Η νέα γενιά δηλώνει
εδώ δυνατά τον ελληνισμό μας και τις αξίες μας. Και το κράτος μας έχει υποχρέωση αυτή
την Ελλάδα , τις ψυχές των νέων μαθητών, να τις καλλιεργεί περισσότερο».
Ὅσο, ἡ Παιδεία ὑπολειτουργεῖ σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς της, ο κίνδυνος για την επιβίωση του
έθνους μεγαλώνει. Καλλιεργούμε στοὺς νέους -ποὺ την ἀγνοοῦν σήμερα – τὴν ἑλληνικὴ ιστορία;
τον πλούτο της γλώσσας τους; το θησαυρό της θρησκευτικής τους πίστης; ΟΧΙ. Αντίθετα
συνειδητά ή ασυνείδητα αυτά τα στοιχεία είναι εκείνα τα οποία υποτιμούμε, παραθεωρούμε, και
εγκληματικά υποβαθμίζουμε. Πῶς περιμένουμε λοιπόν νὰ λειτουργήσει ἑλληνικά, δηλαδὴ
πανανθρώπινα, ἡ ψυχὴ τῶν Ἑλλήνων όταν γαλουχεῖται μὲ πρότυπα αλλότρια , και με ότι πιο
άχρηστο ὑποπροϊόν υπάρχει, στοὺς ἀντίποδες ἀκριβῶς τῶν διαχρονικών ἑλληνικῶν ἀξιῶν;
Σεβασμιότατε, , πολιτικές και στρατιωτικές αρχές του τόπου, Κυρίες καὶ Κύριοι, αγαπητά μας
παιδιά:
Oἱ κίνδυνοι ἀφανισμοῦ τοῦ ἔθνους μας ὡς πολιτιστικῆς και εδαφικής ὀντότητας ακόμη
εἶναι ὑπαρκτοί και ορατοί. Ο λαθραίος επικοισμός της Ελλάδας δεν είναι τυχαίος. Η
δημογραφική και η θρησκευτική μας ομοιογένεια απειλείται σοβαρότατα. «Ὁ πραγματικός
στόχος τοῦ παγκόσμιου ἐξουσιασμοῦ εἶναι ἡ ἀλλοίωση τῆς ἐθνικῆς μας συνείδησης», γιατὶ μόνο
ἔτσι νομίζει πὼς θὰ ἐπιτύχει τοὺς στόχους του και τις γεωστρατηγικές βλέψεις του. «Kι εἶναι
(νομίζω) σημαντικὴ ἡ εὐκαιρία (αυτή) ποὺ μᾶς προσφέρει καὶ πάλι ἡ ἐπέτειος τῆς 28ης
Ὀκτωβρίου, γιατὶ ὅπως τότε οἱ ἀγωνιστὲς τοῦ `40 συνειδητοποίησαν τὸν κίνδυνο κι
ὑψώθηκαν στὰ ὅρια τῆς ἑλληνικῆς ἡρωϊκῆς ψυχῆς, γιὰ νὰ διαφυλάξουν τὸν ἑαυτό τους τὴν
πατρίδα τους, και την πίστη τους , μιμούμενοι τους προγόνους τους διαχρονικά ἔτσι να
κάνουμε κι ἐμεῖς.
Ευχηθείτε σεβασμιότατε νὰ συνειδητοποιήσουμε όλοι, ο καθένας στο τομέα ευθύνης του,
έστω και αργά τοὺς κινδύνους ποὺ ὕπουλα αυτή την εποχή ἀπειλοῦν τὴν ὕπαρξή μας στο
ιστορικό γίγνεσθαι. Kι ἔχοντας μπρὸς στὰ μάτια μας τὰ ἡρωϊκά παραδείγματα των μαχητών
του έπους του 40, κι επιλέον προστάτη , Σκέπη καὶ βοηθὸ μας τὴν Υπέρμαχο στρατηγό
Υπεραγία Θεοτόκο, να ἀρθοῦμε στὸ ὕψος τῶν περιστάσεων μὲ φρόνημα μαρτυρικό και
θυσιαστικό , και με ειλικρινή ευγνωμοσύνη να ακολουθήσουμε πιστά αὐτοὺς ποὺ μᾶς
ἔδειξαν τὸ δρόμο.
Κόρινθος 28 Οκτωβρίου 2019
Νεκτάριος Μετζάκης
καθηγητής 2ου Γενικού Λυκείου Κορίνθου
