Γράφει η Αθηνά Αντωνιάδου *
Πρόσφατα, ένα γεγονός στη Τουρκία- από αυτά που συνήθως δεν γίνονται γνωστά- τράβηξε την προσοχή της κοινωνίας.
Τον λένε Κεριμ Σ. και μετά από το ανθρωποκυνηγητό τοπικών εργαζόμενων της αγοράς Serik στην Αττάλεια συνελήφθη με την κατηγορία της κλοπής για ένα καρβέλι ψωμί. ˝Nαι έκλεψα ένα ψωμί γιατί πεινώ˝, φέρεται να είπε ο Κεριμ στους αστυνομικούς που του πέρασαν χειροπέδες. Αργότερα, ο Κεριμ αφέθηκε ελεύθερος, μετά και τις ενέργειες στο αστυνομικό τμήμα, ενώ κατά την έξοδό του δήλωσε σε δημοσιογράφο ότι εργαζόταν σε τουριστικό ξενοδοχείο το οποίο έκλεισε, με αποτέλεσμα να μείνει άνεργος για μεγάλο χρονικό διάστημα παρά τις προσπάθειές του για εύρεση εργασίας.
Αυτό βέβαια το γεγονός, στο οποίο από τύχη δόθηκε διάσταση από τα ελεγχόμενα μέσα ενημέρωσης, είναι μέρος μιας μεγάλης πολιτικής-κοινωνικής διαμάχης που έχει ξεσπάσει τελευταία γύρω από την ανέχεια του τουρκικού λαού.
Τα «κρεμαστά» μπαγιάτικα ψωμιά
Μεγάλη είναι η ζήτηση για «κρεμαστό» όπως λένε μπαγιάτικο ψωμί, καθώς τελευταία οι πολίτες παλεύουν με τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας σε συνδυασμό με την προϋπάρχουσα οικονομική κρίση. Η εν λόγω ζήτηση φαίνεται να έχει αυξηθεί πλέον του 200% σε σύγκριση με το υφεσιακό προηγούμενο έτος, αποκαλύπτοντας με αυτόν τον τρόπο την πραγματική αγοραστική δύναμη των πολιτών της Τουρκίας που έχει μειωθεί δραματικά. Όπως λένε οι ίδιοι οι πωλητές δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις πολιτών που μόλις πέρυσι δώριζαν το περισσευούμενο ψωμί του σπιτιού τους και τώρα στέκονται και οι ίδιοι στη σειρά για ένα “μπαγιάτικο” ψωμί σε οικονομική τιμή.
Το ψωμί του λαού γεννά ένα κίνημα αλλαγής
Στα πλαίσια αυτά αναμενόμενο ήταν να πάρει διαστάσεις η λεγόμενη μάχη του «Halk Ekmek» (ψωμί του λαού), μεταξύ του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, Εκρεμ Ιμάμογλου, και της κυβέρνησης Ερντογάν, με τον δεύτερο να βλέπει επικίνδυνη αύξηση επιρροής του δημάρχου στο λαό. Ο Ιμάμογλου από την άλλη, βλέποντας τη δύσκολη κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι δημότες του δεν έχασε χρόνο και άμεσα μπήκε στη διαδικασία παραγωγής ψωμιού σε Δημοτικούς φούρνους το οποίο πωλείται στο κόστος. Οι ουρές που δημιουργήθηκαν στα πρώτα «πειραματικά» υπαίθρια κιόσκια οδήγησαν ταχέως τον Δήμαρχο στη δημιουργία ολοένα και αυξανόμενου δικτύου διανομής (500 και πλέον κιόσκια) φθηνού ψωμιού. Στο εγχείρημα φαίνεται να συμμετέχουν όλοι οι εργαζόμενοι του Δήμου αλλά και εθελοντές. Η δυναμική και οργανωμένη προσπάθεια αυτού του μεγάλου αριθμού ανθρώπων που αγκαλιάζουν το εγχείρημα φαίνεται να λειτουργεί ως αναπόσπαστο κομμάτι της επιδιωκόμενης κοινωνικής αλλαγής, όπως οι ίδιοι πιστεύουν, αφού ο σκοπός τους είναι ένας, ιερός και μοναδικός: Στο τέλος της ημέρας να μην υπάρξει «πεινασμένος».
Σε όλα αυτά βέβαια συνετέλεσε και η αποτυχημένη προσπάθεια του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης Ερντογάν να συγκρατήσει τις τιμές ειδών πρώτης ανάγκης με αποτέλεσμα την αποτρεπτική τιμή πώλησης του ψωμιού σε συνδυασμό με την ήδη καταρρακωμένη αγοραστική δύναμη του κόσμου.
Ο άνθρωπος που κλέβει ψωμί γιατί πεινάει είναι κλέφτης;
Από την μια πλευρά έχουμε το ισχυρό κοινωνικό ρεύμα που προστατεύει τον δημοφιλή Δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης, ξηλώνοντας παράλληλα το πουλόβερ του Ερντογάν. Από την άλλη έχει ανοίξει για τα καλά η συζήτηση για το εάν ένας άνθρωπος που κλέβει ψωμί επειδή πεινάει είναι κλέφτης, σε συνδυασμό πάντα με την καθημερινή ταπείνωση ενός λαού που περιμένει ώρες στην ουρά για ένα μπαγιάτικο ή φτηνό ψωμί.
Δεν είναι κλέφτης αυτός που πρέπει να κλέψει γιατί πεινάει, όχι μόνο ένα ψωμί αλλά οτιδήποτε είναι απαραίτητο για τα προς το ζην, λένε οι πολίτες στα social και όπου αλλού τους επιτρέπεται. Το σύστημα που τον ανάγκασε να γίνει κλέφτης πρέπει να αμφισβητηθεί, ενώ κλέφτες είναι αυτοί που τον ανάγκασαν να κλέψει ένα ψωμί, καταλήγουν τα περισσότερα σχόλια.
Στο σημείο αυτό είναι που ξεκινά μια ακόμη επικίνδυνη εξίσωση για τον Ερντογάν. Μην ξεχνάμε πως ο ίδιος έθρεψε στον κόρφο του το δηλητηριώδη ακραίο θρησκευτικό φανατισμό, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως άλλο μεσσία.
Τώρα, λοιπόν, είναι η ώρα του ταμείου αφού είναι βέβαιο πως θα θερίσει ό,τι ο ίδιος έσπειρε και πότισε με μίσος.
Ο εφιάλτης του Ερντογάν
Αναμφισβήτητα ο λαός της Τουρκίας διοικείται από ένα απολυταρχικό καθεστώς και εννοείται πως ο Ερντογάν δε θα διστάσει να πνίξει ο,τι απειλεί τη θέση του, ενώ αν χρειαστεί θα καρατομήσει και τον πιο έμπιστο αξιωματούχο συγγενή -όπως συνέβη με τον γαμπρό του-.
Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι από την κάλπη δεν θα απειληθεί ποτέ (σ.σ έλεγχος εκλογικού σώματος, ήδη προβαίνει σε νομοθετική αλλαγή για τους εκλέκτορες της Βουλής ώστε να ευνοηθεί το κόμμα του, ενώ ετοιμάζεται να θέσει εκτός νόμου το φιλοκουρδικό κόμμα HDP ). Ζαλίζεται όμως και ιδρώνει όταν στο νου του έρχονται εικόνες της πτώσης των άλλοτε πανίσχυρων ηγετών της Ανατολής (Καντάφι, Σαντάμ κ.α), ενώ τρέμει, και ας μη το δείχνει, τα τεχνάσματα της μυστικής διπλωματίας του ανεπτυγμένου κόσμου καθώς αυτά δύνανται υπό συνθήκες να τον ανατρέψουν. Δοκιμασμένο όπλο για όλες τις ανατροπές καθεστώτων του Αραβικού κόσμου και όχι μόνο ήταν και θα είναι ο καθοδηγούμενος όχλος ως αποτέλεσμα της λαϊκής οργής. Ποικίλα παραδείγματα υπάρχουν και εύκολα θα τα βρει κάποιος. Ενδιαφέρον, ωστόσο, δεν παρουσιάζει το προσκήνιο όσο το παρασκήνιο και τα όσα αποφασίστηκαν πίσω από τις κλειστές πόρτες των οβάλ γραφείων…
Λέγεται πως μια μεγάλη δοκιμασία πολιτικής επιβίωσης για τον Τούρκο Προέδρο ήταν η περίοδος των πολύ καλά οργανωμένων συγκεντρώσεων (οι οποίες φαινομενικά ήταν αυθόρμητες) που πραγματοποιούνταν στην πλατεία Ταξιμ, από νέους κυρίως ανθρώπους. Ενώ αργότερα ακολούθησε δεύτερη, η οποία αντιμετωπίστηκε με επιτυχία σχετικά με την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Σύμφωνα με τον Ερντογάν η απόπειρα πραξικοπήματος οφείλονταν σε ξένες δυνάμεις που επιδιώκουν την πτώση του και την ανάληψη της εξουσίας από το περιβάλλον του ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλαχ Γκιουλέν. Ακολούθησε κλείσιμο δεκάδων ΜΜΕ, φίμωμα του τύπου, η φυγή εκατοντάδων διπλωματών, επιφανών πολιτών, αλλά και χιλιάδες φυλακίσεις στρατιωτικών, πολιτών, φοιτητών, ακόμη και πανεπιστημιακών υπό το φόβο να χαρακτηριστούν γκιουλενιστές. Η κατηγορία αυτή θα σήμαινε και σημαίνει αυτομάτως ύποπτος για τρομοκρατία, αφού η οργάνωση του Γκιουλέν έχει επίσημα χαρακτηριστεί από την Τουρκία ως τρομοκρατική.
Προσοχή! Το καθεστώς ψυχορραγεί
Το Κραχ της Τουρκίας (κατάρρευση του Χρηματιστήριου της Κωνσταντινούπολης που οδήγησε σε καταβαράθρωση της τουρκικής λίρας), η ενδυνάμωση του ασυγκράτητου πλέον κινήματος του ψωμιού, καθώς και η αναθεώρηση των σχέσεων της Τουρκίας με ξένες υπερδυνάμεις, δημιουργούν ένα απίστευτα εκρηκτικό μείγμα που υπό συνθήκες θα οδηγήσει στην αντίστροφη μέτρηση της πτώσης του καθεστώτος. Εξάλλου ποιο καθεστώς άλλοτε άντεξε για πολύ όταν καταστρατηγήθηκε το γνωστό κοινωνικό τρίπτυχο (Ψωμί – Παιδεία- Ελευθερία) ;
Εδώ λοιπόν θέλει προσοχή…
Γιατί μπορεί ναι μεν να είναι μαθηματικά βέβαιο πως η κλεψύδρα έχει γυρίσει και μετρά ανάποδα, ο ίδιος όμως σίγουρα το βλέπει, το διαισθάνεται και φυσικά δεν θα μείνει με σταυρωμένα τα χέρια. Δεν είναι απίθανο να προβεί στην απαιτούμενη -για αυτόν-εντυπωσιακή κίνηση σε μια απέλπιδα προσπάθεια να γυρίσει το παιχνίδι. Εδώ είναι και το σημείο, που χρειάζεται να προσέξουμε. Ενότητα είναι η απάντηση και όχι δηλητηριασμένο πολιτικό κλίμα και σίγουρα τώρα απαιτείται να πούμε ένα ισχυρό «ΟΧΙ» στον διχασμό, «ΟΧΙ» στην πόλωση, «ΟΧΙ» δεξιά ή αριστερά, ΝΑΙ στην Ελλάδα.
* Αντωνιάδου Αθηνά
Κοινωνιολόγος, blogger, Freelance writer