Προοπτικές για περιβάλλον και κλιματική αλλαγή

Με το μυαλό στο Forum «Η Ελλάδα το 2040» (που έχει αναγγελθεί ότι θα γίνει στο Ζάππειο, στις 19 Οκτ 2021, στα πλαίσια των εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821) ανταλλάξαμε μερικές σκέψεις με την κα Μάγδα Κοντογιάννη (6932094231, magdaktinotrofos@gmail.com), τέταρτη γενιά κτηνοτρόφο στο Μενίδι, γραμματέα του Κτηνοτροφικού Συλλόγου Περιφέρειας Αττικής, σήμερα, 12/7/2021.

Με αφορμή την πρόσκληση της προέδρου της ΕΕ κας Ursula Von der Leinen (7/9/2020) για την συμβολή των πολιτών της ΕΕ στο «ΟΡΑΜΑ 2040 για τις αγροτικές περιοχές», η κα Μάγδα Κοντογιάννη είχε οργανώσει δεκατέσσερις (14) διαδικτυακές συζητήσεις μέχρι τις 31/1/2021.

 

Σε αυτές τις συζητήσεις ενσωματώθηκαν οι είκοσι (20) τοπικές συναντήσεις-συζητήσεις σε διάφορες περιοχές της υπαίθρου της Αττικής πριν την πανδημία, με αντικείμενο την Τοπική Ανάπτυξη, «από τα κάτω», για την διαμόρφωση μιας πιθανής Ομάδας Τοπικής Δράσης-ΟΤΔ. Μάλιστα είχε διαμορφωθεί μια ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ της ΟΤΔ με το όνομα «ΑΡΑΤΤΙΚΑ» (Αττική Γη).

Το ΟΡΑΜΑ 2040 παρουσιάστηκε από τον Κτηνοτροφικό Σύλλογο Περιφέρειας Αττικής στον Υπουργό Αγρ. Ανάπτυξης & Τροφίμων στις 8/2/2021 και σε δημόσια διαδικτυακή παρουσίαση στις 14/4/2021, με την βοήθεια του Skywalker-Εργασία στην Ελλάδα.

Συζητώντας με την κα Μάγδα Κοντογιάννη σημειώσαμε μερικά σημεία, όπως:

Ο αγρότης (γεωργός, κτηνοτρόφος, ψαράς, δασοκόμος) είναι ο εξ επαγγέλματος ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΣ του περιβάλλοντος. Περιβάλλον είναι τόσο το φυσικό, όσο και το κοινωνικό, πολιτιστικό, τεχνολογικό, οικονομικό, πολιτικό κλπ. Το φυσικό ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ είναι σταθερό και βιώσιμο (αειφόρο) όσο μεγαλύτερη βιοποικιλότητα έχει, πάντα σε ισορροπία. Η ισορροπία είναι το «μυστικό» της επιβίωσης και της μακροβιότητας. Η ανισορροπία σημαίνει ΘΑΝΑΤΟ στο ΣΥΝΟΛΟ, όχι μόνο στην ανισορροπία …

Ο αγρότης είναι ο ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΣ της ισορροπίας στο περιβάλλον (φυσικό, πολιτιστικό, κοινωνικό κλπ) και εξασφαλίζει την ισορροπία με τις πρακτικές και τις τεχνικές του. Με τις ενσωματωμένες στην ζωή του άυλες πολιτιστικές αξίες.

Η φύση και η ζωή είναι κυκλικές λειτουργίες. Ότι παράγει κάποιος οργανισμός είναι χρήσιμο σε κάποιον άλλο, και ότι χρειάζεται κάποιος οργανισμός το παράγει κάποιος κοντινός οργανισμός, προσαρμοσμένος στο περιβάλλον του, στον ΤΟΠΟ του.

Η κα Μάγδα Κοντογιάννη είπε: Ο αγρότης, ως φροντιστής αυτής της τοπικής ισορροπίας, είναι προσαρμοσμένος στην διαχείριση της βιωσιμότητας με πεπερασμένους πόρους, και αυτήν την διαχείριση την έχει ενταγμένη στα ήθη και έθιμα. Την έχει ενταγμένη στις διατροφικές του συνήθειες. Ο έλληνας αγρότης την έχει ενταγμένη στις καλλιεργητικές και εκτροφικές τεχνικές. Την έχει ενταγμένη στον πληθυσμό που μπορεί να εκθρέψει χωρίς να εξαντλήσει τον τόπο, χωρίς να εξαντλήσει το περιβάλλον, χωρίς να εξαντλήσει την ίδια την ζωή & την επιβίωση του.

Την δεκαετία του 1960 ο κτηνοτρόφος Βλάχος πατέρας μου και η Αρβανίτισα μητέρα μου έκαναν οικογένεια, έκαναν τον στάβλο τους στους πρόποδες της Παρνηθας, στο τότε μακρινό Μενίδι. Τότε είχαμε πλήρη Κυκλική Οικονομία, όπως την λένε σήμερα. Είχαμε επαρκή βοσκότοπο, υπήρχαν πολλές καλλιέργειες γύρω μας, οι γείτονες έρχονταν να πάρουν γάλα από εμάς, ένας τοπικός γαλατάς έκανε γαλακτοκομικά παραδίπλα μας, τα γύρω περιβόλια και μποστάνια έπαιρναν κοπριά από εμάς, τα ζωντανά μας βοσκούσαν το περίσσευμα των καλλιεργειών, τα βράδια οι φίλοι-γείτονες μαζευόμασταν μαζί έξω από το σπίτι και χαλαρώναμε. Στις γιορτές και τα γλέντια είχαμε το δικό μας κρέας.

Σήμερα, το 2021, οι βοσκότοποι γίναν τσιμεντένια κλουβιά για ανθρώπους. Η γη αποκλείστηκε από τον αέρα με τσιμέντα και ασφάλτους … και πεθαίνει. Τα ζωντανά μας ΔΕΝ έχουν ζωτικό χώρο επιβίωσης. Εμείς αγοράζουμε πανάκριβες ζωοτροφές από μακριά και πολύ μακριά. Τα δάση δεν «καθαρίζονται» από τα χόρτα του υπόροφου και «καίγονται». Και όταν καίγονται, έχουν τόση πολλή οργανική ύλη που δεν σβήνουν. Το γάλα το παίρνουν πάμφθηνα βιομηχανίες από Ήπειρο ή Θεσσαλία. Εμείς αγοράζουμε ακριβό γάλα από τα σούπερ μάρκετ, ίσως ακόμα και από ΕΕ. Οι περισσότεροι αγοράζουμε τυροκομικά από τα σούπερ μάρκετ. Έχει χαθεί η ικανότητα παραγωγής τροφής και «χάθηκαν» οι συνταγές. Τα τρόφιμα έρχονται από πάρα πολύ μακριά και κοστίζουν, ενώ έχουν συντηρητικά για ταξίδι. Έχουν μειωθεί απελπιστικά τα ένζυμα στα τρόφιμα και είναι πολυκατεργασμένα. Η κοπριά είναι ένα βάσανο για όλους μας. Οι περιβολάρηδες/ανθοπαραγωγοί αγοράζουν ακριβά χημικά λιπάσματα από βιομηχανίες. Τα νεκρά ζώα δεν ανακυκλώνονται στο περιβάλλον. Οι «καθαριστές» του περιβάλλοντος (αρπακτικά) δεν έχουν να φάνε και γίνονται επιθετικά (λύκοι κλπ). Τα νεκρά ζώα μας κοστίζουν πάρα πολλά λεφτά στις εταιρείες αποτέφρωσης. Οι ποινές και τα διοικητικά πρόστιμα έχουν «γονατίσει» την παραγωγή. Δεν μαζευόμαστε τα βράδια, αλλά «παίζουμε» στο facebook … αμίλητοι. Τρώμε delivery σουβλάκια και πίτσες κάθε μέρα. Τα ζωντανά μας είναι σταβλισμένα/εξαρτώμενα από το εμπόριο ζωοτροφών. Αυξήθηκαν οι ασθένειες στα σταβλισμένα ζωντανά μας και η φαρμακευτική αγωγή. Αισθανόμαστε να είμαστε ΜΟΝΟΙ.

Ο τόπος μας είναι ένας βράχος, ριγμένος στην θάλασσα, με υψόμετρο κατά 76% πάνω από τα 600 μέτρα και 15.600 χιλιόμετρα ακτογραμμής με πολλά νησιά. Στον τόπο μας ζει ακόμα και σήμερα ο δεύτερος ζωντανός μακροχρόνιος πολιτισμός πάνω στην γη. Με τα ίδια γράμματα, με τις ίδιες λέξεις, με τις ίδιες προτάσεις, με τα ίδια τραγούδια, με τις ίδιες διατροφικές συνήθειες, ζουν και εκφράζονται οι Έλληνες τα τελευταία 3.000 χρόνια.

Και η  κα Μάγδα Κοντογιάννη συνέχισε: Οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι είμαστε δεμένοι με την γη μας, με τον τόπο μας, με τα ήθη και έθιμά μας, με τις παραδόσεις μας, με την πατρίδα μας. Ο τόπος έχει τρία κυρίως στοιχεία: 1. Κοινά γεωγραφικά χαρακτηριστικά, 2. Κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά και 3. Κοινή πίστη ότι έχουν κοινό μέλλον. ΔΕΝ ΘΑ ΦΥΓΟΥΜΕ για καλύτερο «μισθό» αλλού.

Στην ορεινή με περιορισμένους πόρους Ελλάδα η οικονομία ήταν πάντα συλλογική, όπως σε κάθε οριακή κατάσταση και χωρίς την πολυτέλεια της αφθονίας. Η επιβίωση της κοινότητας των ανθρώπων επέβαλε κοινά αποδεκτούς κανόνες διαχείρισης οι οποίοι ενσωματώθηκαν στον τρόπο ζωής, στα ήθη και έθιμα, στην μεσογειακή διατροφή, στην σωστή διαχείριση των διαθέσιμων πόρων με νομαδική αξιοποίηση και αναγέννηση.

Την εποχή του 1821 το Οθωμανικό διοικητικό σύστημα ήταν απολύτως αποκεντρωμένο, με τοπικές εξουσίες. Ο πασάς προσελάμβανε τοπικούς ενόπλους και συνέχιζε να επικρατεί το σύστημα της τοπικής αυτάρκειας. Μετά το 1821 μετά από μακρά ιστορία πολέμων και ισχυρών ανακατατάξεων, που επέβαλαν κεντρική διαχείριση και κεντρική κρατική εξουσία, μπορούμε το 2021 να ξαναεπανέλθουμε σε αποκεντρωμένες μορφές διοίκησης, σε συστήματα ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, με Τοπικές Εφοδιαστικές Αλυσίδες, με Τοπικά Σύμφωνα, με Τοπικές Αγορές Αγροτών, με Τοπική Κατανάλωση Τοπικών παραγόμενων προϊόντων, με Τοπική επεξεργασία τοπικής αγροτικής παραγωγής, με Τοπικές συνταγές & τεχνικές, με Τοπικές γιορτές, με Τοπικά ήθη-έθιμα, με τον αειφόρο Τοπικό τρόπο ζωής, με Τοπική κατανάλωση και με οριζόντιες συμφωνίες διακίνησης περισσευμάτων …

Αν μπορούμε να ελπίζουμε σε κάποια αποκατάσταση της ισορροπίας στο περιβάλλον, αν μπορούμε να ελπίζουμε στην διατήρηση της βιοποικιλότητας και αν μπορούμε να επιβραδύνουμε την ραγδαία κλιματική αλλαγή, αυτό μπορεί να γίνει κυρίως μέσω των σχολείων. Νέα σχολεία με μαθητεία και project παραγωγής. Νέα σχολεία για την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων συνεργασίας και τοπικής συλλογικής δράσης. Νέα σχολεία για βελτίωση ικανοτήτων ανάληψης δράσης με μεγάλες αβεβαιότητες. Νέα σχολεία ανάπτυξης επιχειρηματικότητας, καθόσον ο αγρότης είναι επιχειρηματίας, και όχι σχολεία προετοιμασίας στρατιωτών, εργατών & υπαλλήλων. Νέα σχολεία συνδεδεμένα με τον τόπο και εξαρτώμενα από την τοπική κοινωνία.

Συνδιαμορφώνοντας το ΟΡΑΜΑ 2040 έχουμε επαρκή χρόνο, ΑΝ ΘΕΛΟΥΜΕ, να δημιουργήσουμε το μέλλον που επιθυμούμε, κατέληξε η κα Μάγδα Κοντογιάννη. Και αυτό θα γίνει και με πολλές συνεχείς τακτικές συζητήσεις (είναι και αυτές μια εκπαιδευτική μορφή). Ο Κτηνοτροφικός Σύλλογος Περιφέρειας Αττικής καθιέρωσε τακτικές δημόσιες διαδικτυακές συζητήσεις κάθε Τρίτη, 21.00 με ΑΓΡΟΤΙΣΣΕΣ, κάθε Τετάρτη, 12.00 για Αγρ. Επιχειρηματικότητα και κάθε Παρασκευή 22.00 με ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΥΣ.

Το θέμα της εβδομάδας 13, 14 & 16 Ιουλ 2021 είναι οι ζωοτροφές (6932094231).

Για την καταγραφή, Δημήτρης Μιχαηλίδης, ΑγροΝέα, 6998282382