Εφυγε από την ζωή σήμερα, 11 Αυγούστου 2021 ο αρχαιολόγος Στέφανος Μίλλερ και η είδηση γέμισε με θλίψη τον χώρο της αρχαιολογίας, του πολιτισμού και όσους τον γνώριζαν ή είχαν συνεργαστεί μαζί του, μεταξύ αυτών ο υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Χρίστος Δήμας και Αμερικανός πρέσβης Τζέφρι Πάϊατ.
Ο υφυπουργός γράψε στο twitter: «Αποχαιρετάμε έναν σπουδαίο Έλληνα, τον αρχαιολόγο Στέφανο Μίλλερ. Αφιερώθηκε στην Αρχαία Νεμέα, έφτιαξε το μουσείο, την αναστύλωση του ναού του Δία, τα Νέμεα, δίδαξε σε χιλιάδες μαθητές, ενέπνευσε εκατομμύρια ανθρώπους και ήταν το σημείο αναφοράς, ο πρεσβευτής της Νεμέας ανά τον κόσμο».
Ο Αμερικανός πρέσβης Τζέφρι Πάϊατ αναδημοσίευσε το μήνυμα του υφυπουργού και σχολίασε: «Πολύ θλιβερά νέα για έναν Αμερικανό λόγιο που συνέβαλε σημαντικά στους πολιτιστικούς δεσμούς μεταξύ των χωρών μας (και της Καλιφόρνιας)».
Ο Στέφανος Μίλλερ ήταν ένας από τους διαπρεπέστερους ξένους αρχαιολόγους που αφιέρωσε 40 χρόνια της καριέρας του στην Ελλάδα.
Ο Στέφανος Μίλλερ γεννήθηκε στο Γκόσεν (Goshen) της Ιντιάνα των ΗΠΑ . Ολοκλήρωσε το πρώτο του πτυχίο στα Αρχαία Ελληνικά στο Wabash College και το Διδακτορικό του στην Κλασσική Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον.
Μετά από ανασκαφές σε διάφορες τοποθεσίες του Αρχαίου Ελληνικού κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ολυμπίας και, για τέσσερα χρόνια, της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών, ξεκίνησε τις δικές του ανασκαφές στη Νεμέα το1973.
Κατά τα 35 χρόνια της εργασίας του στη Νεμέα, όχι μόνο διενήργησε ανασκαφές που έφεραν στο φως σημαντικά ευρήματα όπως το στάδιο όπου διεξάγονταν τα Νέμεα, αλλά δημιούργησε και αρχαιολογικό πάρκο,κατασκεύασε αρχαιολογικό μουσείο και οργάνωσε την έκθεση του, ενώ ξεκίνησε και την αναστήλωση του αρχαίου Ναού του Δία. Ταυτόχρονα, υπηρετούσε ως Καθηγητής Κλασσικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Berkeley, με εξαίρεση τα έτη 1982-1987, όταν διετέλεσε Διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών στην Αθήνα. Δημοσίευσε πολλά βιβλία και άρθρα σχετικά με τις ανακαλύψεις του στη Νεμέα,όπως π.χ. το Nemea II: The Early Hellenis tic Stadium (University of California Press2001), ενώ έχει γράψει και βιβλία που δεν αφορούν τη Νεμέα, όπως τα:
-The Prytaneion: Its Function and Architectural Form (U.C. Press 1978),
-Arete: Greek Sports from Ancient Sources3 (U.C. Press 2004),
-Ancient Greek Athletics (Yale University Press 2004),
-Ο Πλάτων στην Ολυμπία (Αθήναι 2008), και
-The Berkeley Plato (U.C. Press 2009).
Είχε ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, τιμήθηκε ως Ταξιάρχης του Τάγματος της Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας και είχε αναγνωριστεί ως «Πρόσωπο της Εβδομάδας» από το Αμερικανικό τηλεοπτικό κανάλι ABC το 2004.
Από τη συνταξιοδότησή του το 2005 μοίραζε τον χρόνο του, μαζί με τη σύζυγό του Έφη, ανάμεσα στην Καλιφόρνια και την Αρχαία Νεμέα, όπου ετοίμαζε σειρά βιβλίων και άρθρων σχετικά με τη Νεμέα και άλλα θέματα, μεταξύ των οποίων μία σημαντική μελέτη σχετικά με τα αίτια της σκοτεινής περιόδου του μεσαίωνα.
Το 2005 με προεδρικό διάταγμα ο Στέφανος Μίλλερ πολιτογραφήθηκε Έλληνας υπήκοος.
Very sad news about an American scholar who contributed greatly to the cultural ties between our countries (and California). https://t.co/uENglerrpX
— Geoffrey Pyatt (@USAmbPyatt) August 11, 2021
Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, δήλωσε για την απώλεια του Στέφανου Μίλλερ: «Με την απώλεια του Στέφανου Μίλλερ, η αρχαιολογική έρευνα χάνει έναν σπουδαίο, αφοσιωμένο επιστήμονα και η Ελλάδα έναν μεγάλο φίλο. Ο Στέφανος Μίλλερ αφιέρωσε τη ζωή και το έργο του στην ανακάλυψη και στην ανάδειξη των θησαυρών της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Η ανασκαφική του έρευνα στη Νεμέα, το διδακτικό του έργο, η θητεία του ως Διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, χαρακτηρίζονταν πάντοτε από ένα σημαντικό όραμα, την παράλληλη πορεία της επιστήμης με την αναπτυξιακή διάσταση του Πολιτισμού. Αποχαιρετούμε τον Στέφανο Μίλλερ με θλίψη. Όλοι όσοι τον γνωρίσαμε και συνεργαστήκαμε μαζί του, κρατούμε στη μνήμη μας με σεβασμό και εκτίμηση την επιστημονική του λαμπρότητα, την ανθρωπιά και την προοδευτική του σκέψη».
Ο γνωστός γιατρός της Νεμέας, Αριστοτέλης Καλλής έγραψε.
Στέφανος Μίλλερ. Έφυγε για το μεγάλο ταξίδι … ένας μεγάλος Έλληνας… σε ευγνωμονώ για αυτά που έκανες για τη Νεμέα και την Ελλάδα.
