Πώς ο Ζαραλίκος νίκησε το Twitter – Ανάλυση της δικαστικής απόφασης
Μία δικαστική νίκη με ευρύτερες προεκτάσεις πέτυχε ο Χριστόφορος Ζαραλίκος κατά του Twitter, στην αίτηση ασφαλιστικών μέτρων που κατέθεσε εναντίον της πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης για το «κλείσιμο» του λογαριασμού του με το πρόσχημα των καταγγελιών περί πλαστοπροσωπίας.
Η αίτηση του γνωστού κωμικού εκδικάστηκε στο Πρωτοδικείο Αθηνών στις 13/4, με την απόφαση να δημοσιεύεται στις 13/5 και το δικαστήριο να αποφασίζει ότι το Twitter διέπραξε προσβολή της προσωπικότητας, της τιμής, αλλά και των πνευματικών δικαιωμάτων του Χρ. Ζαραλίκου, παραβιάζοντας το ίδιο τους δικούς του όρους χρήσης.
Υπενθυμίζεται ότι το Twitter είχε κλείσει τον λογαριασμό του Χρ. Ζαραλίκου έπειτα από καταγγελίες για πλαστοπροσωπία (και αργότερα έναν δεύτερο λογαριασμό που δημιούργησε ο κωμικός), παρουσιάζοντας σε αυτόν μήνυμα για «παραβίαση των όρων της πλατφόρμας», παρά το γεγονός ότι ο κωμικός προσκόμισε στην εταιρεία στοιχεία που τον ταυτοποιούσαν.
Ο Χρ. Ζαραλίκος δικαιούται έτσι να διεκδικήσει χρηματική αποζημίωση με αγωγή εντός 90 ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης του Πρωτοδικείου. Το δικαστήριο επίσης διατάσσει το Twitter να μην ξανακλείσει τους λογαριασμούς του κωμικού για τους ίδιους λόγους μέχρι την εκδίκαση της αγωγής και, εάν τυχόν ξαναγίνει αποδέκτης τέτοιων καταγγελιών για πλαστοπροσωπία, να τον ενημερώσει νωρίτερα για την ύπαρξη και το περιεχόμενό τους.
Όπως σχολιάζει η ιστοσελίδα lawnet.gr , που δημοσιεύει και αναλύει διεξοδικά την απόφαση του Πρωτοδικείου στην υπόθεση «Ζαραλίκος v. Twitter», το σκεπτικό της απόφασης έχει προεκτάσεις και για άλλους χρήστες του μέσου κοινωνικής δικτύωσης.
«Με αυτές τις σκέψεις [του δικαστή]», σχολιάζει το lawnet.gr , «καθίσταται σαφές ότι, οποιοσδήποτε χρήστης λογαριασμών πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης, εάν αδίκως είτε του κατεβάσουν ανάρτηση είτε του κλείσουν τους λογαριασμούς, και εάν οι πλατφόρμες είχαν αναρτήσει στους λογαριασμούς του τον ψευδή χαρακτηρισμό περί παραβίασης των όρων χρήσης, έχει δικαίωμα όχι μόνο να ζητήσει να του ξανανοίξουν τους λογαριασμούς αλλά και να απαιτήσει αποζημίωση με αγωγή για συκοφαντική δυσφήμιση. Επίσης ο χρήστης δικαιούται να προειδοποιείται για τυχόν καταγγελίες σε βάρος του και για το περιεχόμενό τους». (η επισήμανση δική μας)
Ακολουθούν τα σημεία της απόφασης και η νομική της περίληψη, όπως αναλύονται από το LawNet:
Σημεία της απόφασης
1 Στην απόφαση ο δικαστής καταγράφει το πραγματικό γεγονός ότι το Twitter τον Ιανουάριο 2022 έκλεισε δύο λογαριασμούς του Χρ. Ζαραλίκου και ότι το κλείσιμο καθενός λογαριασμού επισυνέβη αμέσως μετά την ανάρτηση σκωπτικών και περιπαικτικών σχολίων του για την άσκηση της εξουσίας, που στρέφονταν είτε κατά του Δημάρχου Αθηναίων για την πολυδάπανη Πρωτοχρονιάτικη συναυλία είτε κατά του Πρωθυπουργού για την αποτυχημένη διαχείριση του χιονιά στην Αττική οδό.
2 Σε καθεμιά περίπτωση κλεισίματος των λογαριασμών το Twitter αναρτούσε σε καθέναν από αυτούς, ως αιτιολογία δημόσια ορατή από όλους: «Λογαριασμός ανεσταλμένος. Το Τουΐτερ αναστέλλει λογαριασμούς που παραβιάζουν τους Όρους του Τουΐτερ. Μάθε περισσότερα». Ενώ στο email του Χρ. Ζαραλίκου απέστειλε την ακόλουθη ειδικότερη αιτιολογία: «Ο λογαριασμός ετέθη σε αναστολή λόγω παραβίασης της πολιτικής μας για την πλαστοπροσωπία».
3 Ο δικαστής δέχεται ότι και οι δύο λογαριασμοί του Χρ. Ζαραλίκου είχαν ως ονομασία το ονοματεπώνυμό του στα αγγλικά και ότι είχαν μόνιμη σηματοδότηση με τη φωτογραφία του. Με αυτά τα δεδομένα ο δικαστής δέχεται – και το Twitter συμφώνησε στη δίκη – ότι δεν ανταποκρίνονταν στην αλήθεια οι αναρτήσεις του Twitter στους λογαριασμούς του ενάγοντος: «Λογαριασμός ανεσταλμένος. Το Τουΐτερ αναστέλλει λογαριασμούς που παραβιάζουν τους Όρους του Τουΐτερ. Μάθε περισσότερα».
4 Σε αυτό το πλαίσιο, καταγράφεται στην απόφαση: «Τόσο οι απαξιωτικοί και βλαπτικοί χαρακτηρισμοί και συμπεριφορά της καθής σε βάρος του αιτούντος, όσο και οι προαναφερόμενοι αναληθείς και δυσφημιστικοί πραγματικοί ισχυρισμοί (γεγονότα) αποτελούν παράνομες, υπαίτιες και αξιόποινες πράξεις (αδικοπραξίες) που προσέβαλαν ανεπανόρθωτα την προσωπικότητα και την τιμή του αιτούντος ως ατόμου κοινωνικά καταξιωμένου (γνωστού σατιρικού συγγραφέα και ηθοποιού), ενώ παράλληλα τού προξένησαν ισχυρό ψυχικό άλγος και στενοχώρια, αφού και τον εμφανίζουν ως τελούντα πλαστοπροσωπία, αλλά και του αποστερούν τη δυνατότητα του να εκφραστεί και να συμμετέχει σε μια μορφή δημοσίου διαλόγου με αποτέλεσμα να δικαιούται ευλόγου αποζημιώσεως για την ηθική του βλάβη».
5 Για την προσβολή των πνευματικών δικαιωμάτων του Χρ. Ζαραλίκου ο δικαστής, προσθέτει: «Περαιτέρω η καθής με την προεκτεθείσα συμπεριφορά της προσέβαλε το περιουσιακό και το ηθικό δικαίωμα του αιτούντος ως δημιουργού. Τούτο διότι τα σατιρικά κείμενα, που ανήρτησε στους δύο ανεσταλμένους από την καθής λογαριασμούς του ο αιτών, αποτελούν πρωτότυπες πνευματικές δημιουργίες του, έχουν γραφεί ειδικά για την παρουσίαση στο κοινό μέσω των υπηρεσιών της καθής, καθώς και για τον σχολιασμό πολιτικής επικαιρότητας».
6 Για την παραβίαση των συμβατικών υποχρεώσεων του Twitter, καταγράφεται στην απόφαση: «Επίσης η καθής παραβίασε τις υποχρεώσεις της κατά την εφαρμογή από την ίδια των όρων της σύμβασης περί impersonation καθόσον ισχυρίστηκε ότι προέβη στην οριστική αναστολή του λογαριασμού του αιτούντος, ήτοι στην αυστηρότερη από τις προβλεπόμενες από τους όρους της υπηρεσίας της κυρώσεις, διότι παραβίασε τους όρους χρήσης της υπηρεσίας της περί impersonation και τούτο χωρίς να επικαλεστεί οποιαδήποτε παραβίαση των όρων χρήσης, αίφνης και μετά τις τελευταίες αναρτήσεις (tweets) του αιτούντος σε καθέναν εκ των λογαριασμών του, διαπίστωσε ότι ο αιτών διαπράττει ψευδή και αθέμιτη παράσταση ενός άλλου προσώπου».
Νομική περίληψη της απόφασης
1 Φορείς παροχής υπηρεσίας κοινωνίας της πληροφορίας. Twitter. Αναστολή λειτουργίας λογαριασμού λόγω παραβίασης των όρων χρήσης για πλαστοπροσωπία (impersonation). Προσωπικότητα, δικαίωμα έκφρασης, περιουσιακά και ηθικά δικαιώματα πνευματικού δημιουργού, βλαπτικοί και μειωτικοί ισχυρισμοί της καθής και δυσφήμιση συκοφαντική, αδικοπραξία. Διατάξεις: ν. 1178/1981 περί Τύπου, ν. 2121/1993, ΠΔ 131/2003, Κανονισμοί 1215/2012, 593/2008, 864/2007. Δωσιδικία. Εφαρμοστέο δίκαιο.
2 Οι υπηρεσίες που παρέχει η καθής ρυθμίζονται από τις διατάξεις του ΠΔ 131/2003. Το Δικαστήριο έχει διεθνή δικαιοδοσία για την εκδίκαση της διαφοράς, καθώς: ι) σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 παρ. 1 στοιχεία α, β του Κανονισμού 1215/2012 για τις ενδοσυμβατικές ενοχές, κατά το μέρος που η ένδικη διαφορά στηρίζεται στην φερόμενη παραβίαση των συμβατικών όρων μεταξύ αιτούντος και καθής, αρμόδιο δικαστήριο είναι το δικαστήριο του τόπου, όπου όφειλε να εκπληρωθεί η παροχή και έτι ειδικότερα του τόπου όπου έπρεπε να γίνει η παροχή υπηρεσιών ήτοι η Ελλάδα, όπου έχει τον κύκλο των δραστηριοτήτων του ο αιτών, ιι) Κατά δε το σκέλος που η υπό κρίση αίτηση αναφέρεται στην αδικοπρακτική ευθύνη της καθής, το παρόν Δικαστήριο έχει διεθνή δικαιοδοσία σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρων 7 παρ. 2 του κανονισμού 1215/2012 για τις ενοχές εξ αδικοπραξίας ως Δικαστήριο του τόπου όπου συνέβη το ζημιογόνο γεγονός, ήτοι του τόπου που ασκεί ο ζημιωθείς τη δραστηριότητά του (εν προκειμένω στην Ελλάδα). Εξάλλου το εφαρμοστέο δίκαιο είναι το ελληνικό, καθόσον τα μέρη δεν όρισαν ειδικότερα το δίκαιο που διέπει την εν λόγω σύμβαση παροχής υπηρεσιών, ως προς τις ενδοσυμβατικές αξιώσεις του αιτούντος σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 6, αλλά και 4 παρ. 3 του Κανονισμού 593/2008. Ως προς την περί αδικοπραξιών βάση της αιτήσεως εφαρμοστέο είναι και πάλι το ελληνικό δίκαιο, ως το δίκαιο της χώρας στην οποία επήλθε η ζημία, κατά τη διάταξη του άρθρου 4 παρ. 1 του Κανονισμού 864/2007, αλλά και η χώρα για την οποία ζητείται η προστασία (lex loci protectionis) όσον αφορά την προσβολή των πνευματικών δικαιωμάτων του αιτούντος, κατά το άρθρο 8 παρ. 1 του ίδιου Κανονισμού. Η καθής με την ανάρτησή της περί παραβίασης των όρων λειτουργίας της προσέβαλε την τιμή και την υπόληψη του αιτούντος, ο οποίος εμφανίζεται ως παραβάτης των όρων χρήσης της πλατφόρμας καθώς και το δικαίωμα του αιτούντος στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του αφού του αποστέρησε την ελευθερία έκφρασής του και συμμετοχή του σε μια μορφή δημοσίου διαλόγου με ιδιαίτερη διαδραστικότητα στη σημερινή εποχή με την ανεμπόδιστη χρήση των λογαριασμών του, η δε ενέργεια της καθής, όπως προαναφέρθηκε, έλαβε ιδιαίτερη δημοσιότητα. Σημειώνεται ότι στην εσωτερική ηλεκτρονική αλληλογραφία του αιτούντος με την καθής, κατά τη διαδικασία «έφεσης» επί της αναστολής λειτουργίας του λογαριασμού, συμμετέχει και η μητρική εταιρία της καθής που εδρεύει εκτός ΕΕ. Τόσο οι απαξιωτικοί και βλαπτικοί χαρακτηρισμοί και συμπεριφορά της καθής σε βάρος του αιτούντος, όσο και οι προαναφερόμενοι αναληθείς και δυσφημιστικοί πραγματικοί ισχυρισμοί της (γεγονότα) αποτελούν παράνομες, υπαίτιες και αξιόποινες πράξεις (αδικοπραξίες) που πιθανολογείται ότι προσέβαλαν την προσωπικότητα και την τιμή του αιτούντος ως ατόμου κοινωνικά καταξιωμένου και εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων του ν. 1178/1981 περί Τύπου.
Παράλληλα, οι χαρακτηρισμοί τού προξένησαν ισχυρό ψυχικό άλγος και στενοχώρια, αφού και τον εμφανίζουν ως δράστη πλαστοπροσωπίας, αλλά και του αποστερούν τη δυνατότητα να εκφραστεί και να συμμετέχει σε μία μορφή δημοσίου διαλόγου. Περαιτέρω, η καθής με την προεκτεθείσα συμπεριφορά της προσέβαλε το περιουσιακό και το ηθικό δικαίωμα του αιτούντος ως δημιουργού. Τούτο διότι τα σατιρικά κείμενα, που ανήρτησε στους δύο ανεσταλμένους από την καθής λογαριασμούς του ο αιτών, αποτελούν πρωτότυπες πνευματικές δημιουργίες του, έχουν γραφεί ειδικά για την παρουσίαση στο κοινό μέσω των υπηρεσιών της καθής, καθώς και για τον σχολιασμό της πολιτικής επικαιρότητας. Επίσης η καθής παραβίασε τις υποχρεώσεις της κατά την εφαρμογή από την ίδια των όρων της σύμβασης περί πλαστοπροσωπίας. Με βάση τα ανωτέρω και επειδή πιθανολογήθηκε επείγουσα περίπτωση, πρέπει η υπό κρίση αίτηση να γίνει μερικά δεκτή ως βάσιμη και από ουσιαστική άποψη και να υποχρεωθεί η καθής να απέχει προσωρινά – και έως την έκδοση και δημοσίευση απόφασης του εκάστοτε αρμόδιου δικαστηρίου επί αγωγών που πρέπει να εγερθούν εντός προθεσμίας ενενήντα ημερών από τη δημοσίευση της παρούσας – από τη λήψη κάθε παρακωλυτικού τεχνικού μέτρου επί των λογαριασμών του αιτούντος στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης της καθής, προκαλούμενου από καταγγελία περί πλαστοπροσωπίας (impersonation), χωρίς προηγούμενη ενημέρωση του αιτούντος σχετικά με την ύπαρξη και το περιεχόμενο σχετικής καταγγελίας και το περιεχόμενο αυτής.
