Οι αποκλειστικές χρήσεις γης, όπως και το σταθερό φορολογικό σύστημα καθώς και το σταθερό οικονομικό περιβάλλον είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιχειρηματικότητα. Ιδιαίτερα η αγροτική επιχειρηματικότητα απαιτεί μακροχρόνια εδαφική δέσμευσή, καθ’ όσον το έδαφος είναι ιδιαίτερα σημαντικός, κρίσιμος συντελεστής στην αγροτική (φυτική ή/& ζωική) παραγωγή.
Αυτήν την στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη η χρηματοδότηση από το ΕΠΕΝ των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων-ΤΠΣ. Στα ΤΠΣ προβλέπονται χώροι για κατοικία, χώροι για σχολεία, χώροι για λατρεία, χώροι για αναψυχή, χώροι για βιολογικούς καθαρισμούς, χώροι για υδραγωγεία, χώροι για άθληση, χώροι για πολιτισμό, χώροι για εμπορικά κέντρα, χώροι στάθμευσης κλπ.
Μετά την πανδημία του covid-19, τις μεγάλες δυσκολίες στην λειτουργία των εφοδιαστικών αλυσίδων, τις απαγορεύσεις στις μετακινήσεις και τους σύγχρονους προβληματισμούς για την τοπική επισιτιστική ασφάλεια, έχει καταστεί σαφές ότι πρέπει να προβλέπονται στα ΤΠΣ και χώροι για παραγωγή τροφής για τις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού.
Παλαιότερα, τον προηγούμενο αιώνα, ο κάθε τόπος στην Ελλάδα ήταν αυτάρκης (μέχρι την δεκαετία του 1980), και η παραδοσιακή γαστρονομία εξασφάλιζε την διατήρηση τροφίμων για όλο τον χρόνο, χωρίς χημικά συντηρητικά και χωρίς ενεργοβόρες τεχνικές, φυσικά και υγιεινά. Τα μόνα που ήταν απαραίτητα για να εισαχθούν, ήταν τα καρυκεύματα. Όλες οι ανάγκες εξασφαλίζονταν από όμορους τόπους, συμπληρωματικά.
Στην Ελλάδα, η οποία είναι ένας βράχος ριγμένος στην θάλασσα, οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ήταν και είναι μικρές και για αυτό συγκεντρώνονταν οι κατοικίες όλες στην άκρη της καλλιεργούμενης έκτασης, χωρίς να ενοχλούν τις καλλιέργειες, δίπλα στο ποτάμι (απαραίτητο το νερό για την επιβίωση στις Μεσογειακές χώρες), στους πρόποδες των βουνών.
Μετά την Μικρασιατική καταστροφή η χωροταξία στην Ελλάδα άλλαξε και οι Έλληνες πρόσφυγες εξοβελίστηκαν να εποικίσουν παραλίες ή/& άχρηστους βαλτότοπους εκβολών ποταμών. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την επικράτηση της κερδοσκοπικής Ιδιωτικής Οικονομικής, το εμπόριο, ως κύριος εκφραστής της ανάπτυξης, απέκτησε ισχυρότατα ερείσματα, ενώ το real estate άρχισε να τσιμεντώνει τους ελάχιστους χώρους παραγωγής τροφής.
Έτσι πλέον εάν κάποιος είχε στην ευθύνη του κάποια στρέμματα γης, «μπορούσε να τα κάνει ότι ήθελε»!!! Αίφνης μέσα σε έναν κάμπο «φύτρωναν» εργοστάσια, δίπλα στον οπωρώνα «φύτρωναν» συνεργεία αυτοκινήτων, παραδίπλα από έναν στάβλο «φύτρωναν» μεζονέτες, ή σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και ξενοδοχεία, πάντα στην παράλογη «λογική»: δικό μου είναι ότι θέλω το κάνω …
Ανεύθυνοι και χωρίς όραμα εκλεγμένοι εκπρόσωποί μας στηρίχθηκαν κοινωνικά στην «τσιμεντοποίηση» κάθε κομματιού γης, και από ότι λένε οι φήμες, όχι χωρίς οικονομική αποζημίωση ή χωρίς «κέρδη».
Όλα εις βάρος της τοπικής αγροδιατροφικής αυτάρκειας, ακόμα και εις βάρος της διατροφικής ασφάλειας. Το διεθνές εμπόριο ερχόταν να καλύψει τα κενά με αθρόες εισαγωγές, εξάρτηση από τις παραγωγές χώρες και δημιουργώντας ενεργοβόρες διεθνείς διατροφικές αλυσίδες.
Μερικές πολιτικές βοήθησαν να εξασφαλισθεί η απαραίτητη για την διατροφή γη, δυστυχώς όχι στην Ελλάδα. Η απαγόρευση κατάτμησης καλλιεργήσιμων χωραφιών ήταν μια πολιτική. Το κληρονομικό δίκαιο, όπου όλη η εδαφική περιουσία πήγαινε στον πρωτότοκο, ήταν μια άλλη. Η αποκλειστική χρήση γης μόνο για παραγωγή τροφής, κράτησε τα χωράφια σε αξία παραγωγικής γης και όχι σε αξία real estate. Η πλήρης απαγόρευση ανοικοδόμησης έξω από το ρυμοτομικό ενός χωριού βοήθησε πάρα πολύ.
Βρέθηκα προ ημερών σε μια Επίσκεψη Μάθησης (Learning Visit) και είχα την ευκαιρία να περάσω από πολλές περιοχές της Γαλλίας, της Σερβίας, της Αυστρίας και βέβαια να δω από ψηλά και την Ελλάδα. Με εντυπωσίασε ότι στα διάφορα κράτη, έξω από τον πολεοδομικό ιστό, ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΟΥΤΕ ΕΝΑ ΚΤΙΣΜΑ. Μόνο χωράφια, βοσκοτόπια, συστάδες δένδρων και χώροι περιβαλλοντικής ανάπτυξης. ΤΙΠΟΤΕ ΑΛΛΟ.
Στον δρόμο Παρίσι-Λυόν τα χωράφια ήταν ενιαία 6.000 στρεμμάτων, 10.000 ή/& 14.000 στεμμάτων με καλλιέργειες σιταριών ή ζωοτροφικά φυτά, ή με αγελάδες και πρόβατα που βόσκανε ελεύθερα στα αντίστοιχα χωράφια. Ανάμεσά τους ταμιευτήρες νερού (μικρές λίμνες-βιότοποι) σχεδόν σε κάθε εκμετάλλευση.
Προσπαθώντας να καταλάβουμε το σύγχρονο πρόβλημα με το υψηλό κόστος ζωοτροφών και τα υψηλά μεταφορικά ρωτήσαμε τοπικούς κτηνοτρόφους. Μια ένδειξη είναι ότι σε εκμετάλλευση με 700 πρόβατα και τα παράγωγα αρνιά τους ο επιχειρηματίας-κτηνοτρόφος είχε αγοράσει όλη την προηγούμενη χρονιά ΜΟΝΟ 30 τόνους ζωοτροφές. Όλη την υπόλοιπη ζωοτροφή την παρήγαγε ο ίδιος στα χωράφια του ή έβοσκαν τα πρόβατα στα βοσκοτόπια …. Αυτή η κτηνοτροφία δεν έχει σοβαρά προβλήματα από το κόστος μεταφορών, ούτε από την εισαγόμενη από την Βραζιλία σόγια …
Η Ελλάδα, που είναι ένας βράχος ριγμένος στην θάλασσα, ίσως να μην έπρεπε να «ακούσει» τους «επιστήμονες» που γέμισαν την Ελλάδα σταβλισμένα κοπάδια, από εισαχθέντα από εμπόρους ξενικά είδη προβάτων και επενδύσεις σε τεράστιους στάβλους, εξαρτώμενους πλήρως από το διεθνές εμπόριο.
Η Ελλάδα επιβίωσε τους τελευταίους 11.000 χρόνους με τα εξημερωμένα πρόβατα και αίγες χάρις στην ποιμενική μετακινούμενη κτηνοτροφία, η οποία αξιοποίησε πλήρως την γεωμορφολογία της Ελλάδας και την τοπική βιοποικιλότητα.
Η εκτατική εκτροφή στην Ελλάδα εξασφαλίζει την καλή διαβίωση των ζώων, την προστασία και φροντίδα του περιβάλλοντος, την φύλαξη της της πολιτιστικής μας παράδοσης και την αειφορία των τόπων, και δίνει προϊόντα ονομασίας προέλευσης και προϊόντα γεωγραφικής ένδειξης μεγάλης αξίας & ποιότητας στον καταναλωτή.
ΧΩΡΙΣ αποκλειστικές, μη μετατρέψιμες, χρήσεις γης, ΧΩΡΙΣ Αγροτικά Σχολεία Μαθητείας, με εκπαιδευτές τους ίδιους τους επαγγελματίες γεωργοκτηνοτρόφους, ΧΩΡΙΣ σεβασμό στην αειφόρα πολιτιστική κληρονομιά, ΧΩΡΙΣ βοσκούς-τσομπάνους η ύπαιθρος της Ελλάδος είναι καταδικασμένη να «πεθάνει», συμπαρασύροντας όλους όσους ζουν επάνω στον βράχο.
Η σμιλευθείσα γνώμη μου από την Επίσκεψη Μάθησης στην Γαλλία, στα πλαίσια του ERASMUS από την Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Κρέατος-ΕΔΟΚ είναι ότι πρέπει να τρέξουμε στα νηπιαγωγεία, στα δημοτικά, στα Γυμνάσια και στα Λύκεια να τονώσουμε το κύρος και την γοητεία (prestige) του επαγγελματία βοσκού, αν ενδιαφερόμαστε για το μέλλον της Ελλάδος. Και βέβαια να τακτοποιήσουμε τις χρήσεις γης, τα Αγροτικά Σχολεία Μαθητείας, τα επισκέψιμα αγροκτήματα και τα τοπικά Σύμφωνα Ανάπτυξης.
Για την καταγραφή, Δημήτρης Μιχαηλίδης, 6998282382, ΑγροΝέα, AgroBus
Ένα μικρό κομμάτι από τις εντυπώσεις μου από το Learning Visit στο ERASMUS
με την Διεπαγγελματική Οργάνωση Κρέατος-ΕΔΟΚ στην Γαλλία
Φωτό 1 Γαλλία, έξω από το χωριό ΔΕΝ υπάρχει τίποτε, ούτε αποθήκη
Φωτό 2 Γαλλία, περιοχή Massif Central, Όλα τα ζώα βόσκουν σε εύφορα χωράφια
Φωτό 3 Αυστρία, Βιέννη, Έξω από τα χωριά ΔΕΝ έχει τίποτε