Μία μέρα στη Νεμέα, για καλό κρασί και αρχαία μνημεία

Περιοδικό «Κ»
Σχεδιάζοντας μια απόδραση-αστραπή σε έναν προορισμό με χιλιάδες χρόνια ιστορίες και πολλές ενδιαφέρουσες προτάσεις για το σήμερα

Οι αμπελουργοί είχαν μόλις ολοκληρώσει το κλάδεμα, ενώ κάποια κλαράκια είχαν ήδη αρχίσει να πετάνε τρυφερά «μάτια». Με τα αμπέλια να τη στεφανώνουν, από τον Ασπρόκαμπο και το Κούτσι μέχρι τις γεμάτες πρέμνα αυλές των σπιτιών, η Νεμέα δεν είναι μόνο η πατρίδα του Αγιωργίτικου και η μεγαλύτερη αμπελοοινική ζώνη της Ελλάδας. Είναι και ένας τόπος συνδεδεμένος με μύθους και ιστορίες. Εδώ ο Ηρακλής πραγματοποίησε τον πρώτο από τους δώδεκα άθλους του. Εδώ δεσπόζει ο επιβλητικός ναός του Νεμείου Διός και ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα αρχαία στάδια της χώρας, αλλά και η Ιερά Μονή της Παναγίας του Βράχου, που χρονολογείται στον 17ο αιώνα και αξίζει την ανάβαση στον λόφο του Πολυφέγγους, για την υπέροχη θέα. Είκοσι τέσσερα χιλιόμετρα νοτιότερα, βρίσκεται ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, οι Μυκήνες, αλλά και το σύμπλεγμα των θολωτών τάφων των Αηδονιών. Στα ορεινά υπάρχει η λίμνη Στυμφαλία, που ανήκει στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000, στα πεδινά ο φιδογυριστός Ασωπός, κοιλάδες, καταρράκτες και θέα στα γύρω βουνά: Η φύση έχει προικίσει τη Νεμέα όσο και η Ιστορία.

Μπορεί το κεφαλοχώρι που κάποτε λεγόταν Άγιος Γεώργιος να μη διαθέτει ενιαία αρχιτεκτονική ταυτότητα, διατηρεί ωστόσο μια δραστήρια κοινότητα που επιθυμεί να κάνει τη Νεμέα προορισμό. Ήδη λειτουργούν στην πόλη δύο ολοκαίνουργια ξενοδοχεία, ενώ ετοιμάζονται άλλα δύο που θα παραδοθούν στο τέλος του 2025. Εμείς μείναμε για ένα βράδυ στο πολύ άνετο και φιλόξενο Kera Neme, που έχει μάλιστα δικό του κελάρι-οινοθήκη, και μοιράσαμε τον χρόνο μας ανάμεσα σε πέντε οινοποιεία και στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Νεμέας.

Προτείνουμε να ξεκινήσετε τη βόλτα σας από το μουσείο, που έχει σχεδιαστεί με αρχιτεκτονικούς κανόνες νέας μουσειολογίας: ένα τεράστιο παράθυρο βλέπει στον αρχαιολογικό χώρο, ενώ μια μεγάλη μακέτα θα σας βοηθήσει αργότερα να περιηγηθείτε στο αρχαίο στάδιο. Μέσα από τη συλλογή του μουσείου θα διαπιστώσετε πως τα Νέμεα, οι πανελλήνιοι αγώνες που πραγματοποιούνταν προς τιμήν του Οφέλτη κατά την αρχαιότητα, δεν ήταν τοπική υπόθεση. Από ιστορικά τεκμήρια, όπως τα νομίσματα, γνωρίζουμε πως αθλητές και άλλοι πολίτες από τη σημερινή Τουρκία, την Κύπρο και την Ιταλία ταξίδευαν στην αρχαία πόλη των Κλεωνών, γεγονός που αποδεικνύει τη μεγάλη απήχηση των αγώνων. Κάντε μια στάση στην προθήκη με τους απολεπιστές ή στλεγγίδες, δηλαδή τα εργαλεία με τα οποία οι αθλητές αφαιρούσαν το ελαιόλαδο και τη σκόνη από το σώμα τους. Στα εκθέματα θα δείτε και κομμάτια από τη γραμμή εκκίνησης, μια πέτρινη λωρίδα άριστα διατηρημένη έως σήμερα. Υπάρχουν ακόμα ευρήματα από την Εποχή του Χαλκού, ανάμεσά τους και κοσμήματα από τον Θησαυρό των Αηδονιών. Πρόκειται για μια συλλογή από χρυσά αντικείμενα, με τα δαχτυλίδια να ξεχωρίζουν ως πραγματικά αριστουργήματα μικροτεχνίας. Οι σκηνές με αρματοδρομίες που τα κοσμούν μαρτυρούν την υψηλή καλλιτεχνική ικανότητα των δημιουργών τους.

Η σημερινή εικόνα του αρχαιολογικού χώρου και του μουσείου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μακρόχρονη προσπάθεια του καθηγητή Στέφανου Μίλλερ και της ομάδας του από το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας. Ο Μίλλερ, με πάθος και επιμονή, αφιέρωσε δεκαετίες στην αναστήλωση του χώρου, φέρνοντας στο φως το στάδιο και μια σειρά από σημαντικά ευρήματα. Έτσι, βγαίνοντας από το μουσείο θα δείτε θεμελιώσεις από τις Οικίες, όπου έμεναν οι ιερείς και οι γλύπτες, καθώς επίσης το Ξένον, πάνω στο οποίο χτίστηκε αργότερα η χριστιανική βασιλική. Στα αριστερά βρίσκονται τα Λουτρά, όπου μεταξύ άλλων μπορείτε να φανταστείτε τα αποδυτήρια και μια σειρά από λουτήρες.

Προχωρώντας ανάμεσα σε αγριόχορτα και αγριολούλουδα, ορθώνονται οι οκτώ κίονες του ναού του Νεμείου Διός. Στέκονται εκεί σαν να κουβαλούν ακόμη το βάρος της θεϊκής παρουσίας. Όταν το βλέμμα κατεβαίνει, συναντά τα απομεινάρια του σηκού, του κύριου εσωτερικού χώρου του ναού, όπου προσφέρονταν οι θυσίες. Στο γειτονικό στάδιο του 6ου αιώνα, οι πέτρινες κερκίδες και η είσοδος για τους αθλητές παραμένουν σχεδόν αναλλοίωτες. Δυστυχώς, σε αυτό το επιβλητικό σκηνικό λείπει το απαραίτητο πλαίσιο καθοδήγησης. Οι λιγοστές σημάνσεις και η έλλειψη αφηγητή-ξεναγού, που θα μπορούσε να ζωντανέψει την Ιστορία, μας στέρησαν την ευκαιρία να βιώσουμε την περιήγηση ως μια αξέχαστη διαδρομή μέσα στον χρόνο. Προτείνουμε να επικοινωνήσετε με τον Ηλία Παπαδόπουλο, ξεναγό με έδρα το Ναύπλιο, ο οποίος πραγματοποιεί οργανωμένες επισκέψεις στην περιοχή.

Κρασοφυτεμένη γη

Ούτε ένας ούτε δύο, αλλά περισσότεροι από σαράντα οινοπαραγωγοί φτιάχνουν με τη δική τους συνταγή όλες τις εκφράσεις του Αγιωργίτικου, του Φλιάσιου οίνου της αρχαιότητας, που προσφερόταν στους Νέμειους Αγώνες. Το κρασί ΠΟΠ Νεμέα από 100% Αγιωργίτικο καθιερώθηκε το 1971 για τους ερυθρούς ξηρούς οίνους της ζώνης. Σήμερα το σταφύλι είναι φυτεμένο σε περίπου 25.000 στρέμματα, από τα οποία παράγονται Αγιωργίτικα φρέσκα δεξαμενής, παλαιωμένα ερυθρά, φίνα ροζέ, κομψά blanc de noir και αρωματικά επιδόρπια κρασιά.

Προχωρώντας ανάμεσα σε αγριολούλουδα, ορθώνονται οι οκτώ κίονες του ναού του Νεμείου Διός. Στέκονται εκεί σαν να κουβαλούν ακόμη το βάρος της θεϊκής παρουσίας.

Μερικές από τις πιο γνωστές ελληνικές ετικέτες προέρχονται από αυτούς τους αμπελώνες, όπως είναι οι Μέγας Οίνος Σκούρα, Βυσσινόκηπος Παλυβού, Κτήμα Γαία, Παλαιά Κλήματα Παπαϊωάννου, Ορεινός Ήλιος της Semeli, Δαίμων Ιερόπουλου, Κόκκινο σε Μαύρο Μητραβέλα, Τρεις Μάγισσες Μπαραφάκα, Mythic River Γκόφα και πόσα άλλα. Πρόσφατα, ο Σύνδεσμος Οινοποιών Νεμέας ανακοίνωσε την πρωτοβουλία NEMEA LIONS, μια πιστοποίηση εμπνευσμένη από διεθνή πρότυπα, όπως συμβαίνει στην Τοσκάνη και τη Ριόχα. Οι οίνοι που θα φέρουν τη σήμανση LIONS πρέπει να παράγονται αποκλειστικά στη ζώνη ΠΟΠ Νεμέας, με αυστηρότερες προδιαγραφές ποιότητας και έμφαση στην εξαιρετική πρώτη ύλη. Η πιστοποίηση διασφαλίζει την προστασία του περιβάλλοντος, τη διατήρηση της γονιμότητας των εδαφών και την υποστήριξη των τοπικών παραγωγών. Οι φιάλες με το σχετικό σήμα επιδιώκουν να αποτελέσουν εγγύηση για ερυθρούς ξηρούς οίνους υψηλής ποιότητας.

Ο Σύνδεσμος Οινοποιών ανακοίνωσε την πρωτοβουλία NEMEA LIONS, μια πιστοποίηση για κρασιά παραγόμενα με αυστηρότερες προδιαγραφές ποιότητας.

Όσο για τον οινοτουρισμό; Οι Νεμεάτες έχουν συνηθίσει εδώ και 20 χρόνια να ανοίγουν τις πόρτες τους σε κόσμο, στις Μεγάλες Μέρες της Νεμέας. Κάθε οινοποιείο προσφέρει μια διαφορετική εμπειρία: από οργανωμένες ξεναγήσεις και δοκιμές σε ειδικές αίθουσες μέχρι ένα ωραίο στημένο τραπέζι σε μια αυλή, με τον οινοπαραγωγό να δοκιμάζει παρέα με τους επισκέπτες.

Εμπειρίες οινοτουρισμού

Μια πληρέστατη εμπειρία οινοτουρισμού στο Κούτσι προσφέρει το «παλάτι» της Semeli, χτισμένο σε υψόμετρο 600 μ. και με προνομιακή θέα σε βουνό και κάμπο. Η ξενάγηση περνάει από τους χώρους παραγωγής στο βαρυτικό οινοποιείο, που είναι σχεδιασμένο σε τέσσερα επίπεδα, για να καταλήξει σε έναν αισθητικά άρτιο χώρο, διακοσμημένο με αντικείμενα τέχνης. Θα επιλέξετε ανάμεσα σε τέσσερις προτάσεις οινογνωσίας, δύο από τις οποίες πραγματοποιούνται μέσα στο εντυπωσιακό κελάρι. Στον χώρο λειτουργεί επίσης το μπιστρό του κτήματος, που αξιοποιεί κυρίως βιολογικά προϊόντα και προσφέρει πιάτα σύγχρονης κουζίνας.

Περισσότεροι από σαράντα οινοπαραγωγοί φτιάχνουν με τη δική τους συνταγή όλες τις εκφράσεις του Αγιωργίτικου, του Φλιάσιου οίνου της αρχαιότητας.

Στην Αρχαία Νεμέα, αυτό που ξεκίνησαν ο Γιώργος Παλυβός και η σύζυγός του Αγγελική, και συνεχίζουν οι κόρες τους Ευαγγελία και Βασιλική, είναι μια θερμή εμπειρία οινογνωσίας, μια προσωπική αφήγηση για τις κατακτήσεις της οικογένειας στο κρασί. Στην κορυφή του ενιαίου αμπελώνα τους έχουν εγκαταστήσει ένα βαγόνι για ειδικές δοκιμές από την premium σειρά κρασιών – κλείστε ραντεβού για να ταξιδέψετε με το βλέμμα πάνω από τις αμπελιές.

Περίπου δεκαπέντε λεπτά από τη Νεμέα βρίσκεται το Domaine Σκούρας, με ιστορία που ξεκινά το 1986, όταν ο Γιώργος Σκούρας εμφιάλωσε τις πρώτες 6.000 φιάλες στο γκαράζ του πατέρα του, μία προς μία. Αυτή η τολμηρή αρχή αποτέλεσε το θεμέλιο για ένα από τα πλέον αναγνωρισμένα ελληνικά οινοποιεία. Εμβληματική ετικέτα είναι ο Μέγας Οίνος, το πρώτο κρασί που εμφιάλωσε ο Σκούρας και το οποίο παραμένει η ναυαρχίδα της παραγωγής, ένα blend Αγιωργίτικου και Cabernet Sauvignon που ο δημιουργός του υποστήριξε σθεναρά, αποδεικνύοντας τη μοναδικότητά του. Εδώ η περιήγηση περνάει από το ατμοσφαιρικό κελάρι με τα 1.000 βαρέλια. Οι οινόφιλοι μπορούν να διαμορφώσουν τη δική τους γευστική δοκιμή επιλέγοντας τις ετικέτες της αρεσκείας τους.

Υπάρχουν βέβαια και οινοποιεία που δεν είναι επισκέψιμα. Κάποια δέχονται κόσμο κατόπιν συνεννόησης, ενώ άλλα παραμένουν κλειστά στο κοινό, λόγω έλλειψης υποδομών ή προσωπικού. Αν θέλετε να δοκιμάσετε ενδιαφέροντα κρασιά από τα μη επισκέψιμα ή και πολύ νέα, μικρά οινοποιεία, κλείστε θέση στο Venikos, στο κέντρο της Νεμέας. Η εταιρεία, που ιδρύθηκε από τον Νίκο Μπουζινέλο, τον Κωστή Αλμπάνη και τον Dominik Brun, προσφέρει εμπειρίες οινοτουρισμoύ και γαστρονομίας. Ένα «πακέτο» μπορεί να περιλαμβάνει επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο, ξενάγηση σε οινοποιείο και γεύμα στο Κούτσι, στον χώρο του εργαστηρίου των προϊόντων με βάση το πετιμέζι και το ξίδι «Σοφία της Φύσης», την οποία δημιούργησε ο Μπουζινέλος με τον Κώστα Μπαναγή. Στο Tasting Room και πωλητήριο της Venikos κάναμε masterclass στο Αγιωργίτικο, δοκιμάζοντας τέσσερις εκφράσεις της ποικιλίας, από αφρώδες μέχρι ερυθρό.

Ξέρουν από καλό κρασί

Δεν υπάρχει άνθρωπος που να έχει επισκεφθεί την περιοχή και να μην έχει φάει στον Σοφό. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, όταν η γιαγιά του σημερινού ιδιοκτήτη Γιώργου, Αθηνά, δούλευε το οινομαγειρείο της, το όνομα Σοφός είναι συνώνυμο της καλής κουζίνας. Ο Γιώργος μάς διηγείται πως η Νεμέα για χρόνια ήταν δύσβατη και απομονωμένη. Τότε οι ντόπιοι έτρωγαν εκεί καθημερινά, κυρίως λαδερά, ντολμάδες με κιμά, βακαλάο πλακί, ιμάμ, μπάμιες με κοτόπουλο και κεφτέδες. Όταν άνοιξε η επαρχιακή οδός Νεμέας-Τριπόλεως, οι Νεμεάτες είχαν περισσότερες διεξόδους, όμως η επιχείρηση κρατήθηκε και κυρίως εξελίχθηκε. Ο Γιώργος Σοφός μπήκε στην κουζίνα το 1993, αποφασίζοντας να εγκαταλείψει την επαγγελματική ποδοσφαιρική του καριέρα. Έκτοτε, δεν έχει υπάρξει μέρα που να μη βρίσκεται στη σάλα. Η κουζίνα έχει περάσει πλέον στα έμπειρα χέρια της συζύγου του Ειρήνης Κόρακα. Φάγαμε ωραία ντολμαδάκια με κιμά και λεμονάτη σάλτσα, αλλά και γκόγκες με μοσχαρίσια μάγουλα, ένα πιάτο με βαθιά νοστιμιά. Όσο για το κρασί; Είναι αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητας του Σοφού. Το εστιατόριο διαθέτει κρασιά από όλους τους οινοπαραγωγούς, αντιπροσωπευτικές ετικέτες, πολλές παλαιότερων εσοδειών, μάγκνουμ φιάλες για ξεχωριστές στιγμές, αλλά και κρασιά «ροής» με προσιτές τιμές, μόλις 13 ευρώ η φιάλη και 4 ευρώ το ποτήρι.

Το άλλο wine restaurant της πόλης είναι τα 17 Χωριά. Η ζεστή σάλα του είναι διακοσμημένη με αντικείμενα εποχής, από ακροκέραμα μέχρι λάμπες λαδιού. Δυστυχώς δεν καταφέραμε να δοκιμάσουμε την κουζίνα του, θαυμάσαμε όμως τη λίστα κρασιού, που περιλαμβάνει πολλή Νεμέα αλλά και Πελοπόννησο, και διαθέτει 25 ετικέτες σε ποτήρι, σπάνια συνθήκη για ένα μικρό εστιατόριο εκτός Αθηνών. Το μενού τους, που υπογράφει η Κωνσταντίνα Φάκλαρη, διαθέτει 17 πιάτα, όσα και τα χωριά της περιοχής.

Ιδιαίτερα σουβενίρ

Το δώρο που δεν μπορεί να λείπει από τις αποσκευές σας φεύγοντας, επειδή είναι αυτό που «μιλάει» καλύτερα για τον τόπο, είναι προφανώς το Αγιωργίτικο. Στα οινοποιεία θα βρείτε σπάνιες εμφιαλώσεις και χρονιές που δεν κυκλοφορούν ευρέως, όλα σε εξαιρετικά ελκυστικές τιμές. Εκτός από το κρασί, αξίζει να φέρετε πίσω ένα πεντανόστιμο καρβέλι από το Αρτοποιείο Σταυρόπουλου ή, όπως τον ξέρουν οι ντόπιοι, της Νότας. Λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1957 και την τέχνη του ψωμιού συνεχίζει να εξασκεί η κόρη του ιδρυτή, Νότα, που ζει και αναπνέει εντός του καταστήματος εδώ και 60 χρόνια. Τα τελευταία 40 βρίσκεται στον φούρνο στις τρεις το πρωί και φτιάχνει στην πινακωτή ένα χωριάτικο, προζυμένιο, με κίτρινο αλεύρι, από στάρι που αλέθεται σε πετρόμυλο. Βαρύ και μυρωδάτο, με μακρά επίγευση, είναι και το μαύρο προζυμένιο, με αλεύρι ολικής και ζέας. Τα πρώτα της ημέρας ξεφουρνίζονται στις οκτώ παρά τέταρτο και η μυρωδιά τους ξεχύνεται στη λεωφόρο, όπως λένε οι κάτοικοι τον κεντρικό εμπορικό δρόμο Ευσταθίου Παπακωνσταντίνου.

Μεσοτοιχία βρίσκεται και το βιβλιοπωλείο του Τέλη Καλλή, που λειτουργεί από το 1969. Ανάμεσα σε βιβλία και καλόγουστα παιχνίδια, κρύβονται θησαυροί που ξυπνούν αναμνήσεις, ειδικά για όσους μεγάλωσαν στα ’80s και ’90s. Όμως το πιο σημαντικό είναι ο εμπνευσμένος ιδιοκτήτης του. Πτυχιούχος του Πολιτικού Τμήματος της Νομικής Αθηνών, μέλος της Εταιρείας Κορινθίων Συγγραφέων και επίτιμος πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Νεμέας, είναι παθιασμένος με την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου του. Αξίζει να μπείτε, όχι μόνο για να διαλέξετε ένα βιβλίο ή κάτι που θα σας θυμίσει τα παιδικά σας χρόνια, αλλά και για να ανταλλάξετε δυο κουβέντες με έναν άνθρωπο που αγωνίζεται να κρατήσει ζωντανή την ταυτότητα της ιδιαίτερης πατρίδας του.

Πληροφορίες:
Kera Neme Wine Habitat Δερβενακίων 14, τηλ. 27460-24301
Venikos Πλατεία Ηρώων 3, τηλ. 27460-20018
Semeli Estate, semeliestate.gr

Domaine Skouras, skouras.gr
Κτήμα Παλυβού, palivos.gr
Εστιατόριο Σοφός Δερβενακίων, τηλ. 27460-23070
Εστιατόριο 17 Χωριά Δερβενακίων 12, τηλ. 27460-23778
Φούρνος Σταυρόπουλου Ευστ. Παπακωνσταντίνου 61, τηλ. 27460-22285
Βιβλιοπωλείο Γ. Καλλή Ευστ. Παπακωνσταντίνου 59, τηλ. 27460-22283
Οργανωμένες ξεναγήσεις από τον Ηλία Παπαδόπουλο, safranroutes.com

Πηγή: kathimerini.gr