Αλίμονο στους πτυχιούχους. Άνεργος ένας στους πέντε στην Ελλάδα
Όχι ότι προκαλεί κάποια ιδιαίτερη έκπληξη, αλλά η πρόσφατη μελέτη του ΚΑΝΕΠ (Κέντρου Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής) της ΓΣΕΕ σχετικά με την απασχόληση στη χώρα μας έρχεται να απαντήσει με ωμό και αδιαμφισβήτητο τρόπο σε όσους επιμένουν ότι η αναστροφή του φαινομένου του brain drain, δηλαδή, της φυγής στο εξωτερικό καλά εκπαιδευμένου και νέου ηλικιακά εργατικού δυναμικού, μπορεί να γίνει σχετικά εύκολα ή σύντομα.
Η έρευνα δείχνει ότι η Ελλάδα κατέχει την πρωτιά, ανάμεσα στις 28 χώρες – μέλη της Ε.Ε. στους άνεργους πτυχιούχους, με το ποσοστό αυτό να φθάνει το 20% (για την ακρίβεια, για το 2018 είχε διαμορφωθεί στο 19,9%). Παράλληλα, καταγράφει διάφορες στρεβλώσεις στην αγορά εργασίας, οι οποίες κάνουν δύσκολη την πρόσληψη των πτυχιούχων σε θέσεις αντίστοιχες των προσόντων τους, αλλά και δίνουν… κίνητρα σε νέους ανθρώπους με υψηλά προσόντα να ετοιμάσουν βαλίτσες για το εξωτερικό.
Αρνητικές πρωτιές
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, το υψηλότερο ποσοστό άνεργων πτυχιούχων δεν είναι η μόνη αρνητική πρωτιά της Ελλάδας σε σχέση με την υπόλοιπη Ε.Ε. Αντιθέτως, το ΚΑΝΕΠ επισημαίνει ότι η χώρα μας καταλαμβάνει:
● την πρώτη θέση σε μακροχρόνια άνεργους πτυχιούχους έως 29 ετών με ποσοστό 19,6%,
● την πρώτη θέση (ποσοστό 20,5%) σε πτυχιούχους που τελούν σε κατάσταση φτώχειας (κοινωνική και οικονομική αποστέρηση, όπως αναφέρει η μελέτη),
● την τελευταία θέση σε ποσοστό απασχόλησης αποφοίτων Ανώτατης (69,6%) και ανώτερης Δευτεροβάθμιας (55,3%) Εκπαίδευσης έως 34 ετών και
● τη δεύτερη θέση μεταξύ των μελών της Ε.Ε. σε νέους έως 34 ετών που βρίσκονται εκτός εργασίας και, ταυτόχρονα, εκτός εκπαίδευσης και κατάρτισης.
Την ίδια στιγμή από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει και ένα άλλο «καυτό» ζήτημα, αυτό της ετεροαπασχόλησης ή της αναντίστοιχης με τα τυπικά προσόντα απασχόλησης των πτυχιούχων. Συγκεκριμένα, το ΚΑΝΕΠ αναφέρει ότι «η Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση στην Ε.Ε. των 28, με ποσοστό 33,9% στην κάθετη αναντιστοιχία προσόντων και δεξιοτήτων, σε εργαζόμενους αποφοίτους Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, η θέση εργασίας των οποίων υπολείπεται του μορφωτικού τους επιπέδου, με το χάσμα να διευρύνεται σημαντικά την περίοδο εντός κρίσης (2010-2018)».
Το στοιχείο αυτό, το οποίο – αν και όχι νέο – φαίνεται ότι επιδεινώθηκε σημαντικά τα χρόνια της κρίσης, συμπληρώνεται και από άλλο ένα εύρημα, το οποίο κάνει… τζιζ:
«Την περίοδο 2009-2014, το μέσο ισοδύναμο καθαρό εισόδημα των ατόμων ηλικίας 18-64 ετών στην Ελλάδα καταγράφει σημαντική μείωση τόσο για αποφοίτους χαμηλού (κατά 4.207 ευρώ ή κατά 36,6%) και μέσου (κατά 5.296 ευρώ ή κατά 36,6%) όσο και υψηλού (κατά 8.373 ευρώ ή κατά 37,3%) μορφωτικού επιπέδου, με μικρές αυξομειώσεις την επόμενη περίοδο (2016-2018)» αναφέρει το ΚΑΝΕΠ «δείχνοντας» επί της ουσίας στις κυβερνήσεις τι χρειάζεται να γίνει για να αναστραφεί η «έξοδος» των πτυχιούχων από τη χώρα.
Τους «σάρωσε» η κρίση
Παρόμοια ευρήματα είχε αποκαλύψει και παλαιότερη μελέτη του ΙΟΒΕ, σύμφωνα με την οποία το καλοκαίρι του 2018 οι άνεργοι απόφοιτοι Ανώτατης Εκπαίδευσης και μεταπτυχιακών ή διδακτορικών σπουδών ανέρχονταν στην Ελλάδα στους 250.000 – 260.000. Το ΙΟΒΕ επισήμαινε ότι από το 2009, οπότε ξέσπασε η κρίση στην Ελλάδα, τα ποσοστά ανεργίας των πτυχιούχων υπερδιπλασιάστηκαν (από 7% σε 17,1% το 2017).
Η μεγαλύτερη αύξηση του αριθμού των ανέργων σημειώθηκε μεταξύ των αποφοίτων Ανώτατης Εκπαίδευσης (179,1%) και ακολούθησαν εκείνοι με εκπαίδευση Λυκείου (αύξηση 138,4%) κι εκείνοι με εκπαίδευση Δημοτικού (αύξηση 55,6%).
Ταυτόχρονα η έρευνα «Brain Drain & Gain» της KPMG ανέδειξε τους λόγους για τους οποίους οι νέοι Έλληνες με αυξημένα τυπικά προσόντα προτιμούν να εργάζονται στο εξωτερικό αντί στη χώρα τους.
Σύμφωνα με τη μελέτη, στην κορυφή των λόγων φυγής στο εξωτερικό είναι η διεκδίκηση υψηλότερων μισθολογικών αποδοχών, όπως ανέφερε το 55% των ερωτηθέντων, ενώ το πλήθος των επαγγελματικών ευκαιριών στο εξωτερικό και η αξιοκρατία αποτέλεσαν τον δεύτερο σημαντικότερο λόγο (48,6%), με το καλύτερο εργασιακό περιβάλλον να κατατάσσεται στην τρίτη θέση με ποσοστό 36,8%.
Από την πλευρά της, έρευνα της ICAP People Solutions επιχείρησε να σκιαγραφήσει το προφίλ των Ελλήνων που… παίρνουν των ομματιών τους για το εξωτερικό, και η εικόνα είναι άκρως ανησυχητική για το μέλλον της χώρας.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ICAP, οι νέοι «μετανάστες» είναι κυρίως ηλικίας 31-40 ετών σε ποσοστό (52%), είναι στελέχη υψηλής εξειδίκευσης, καθώς το 69% διαθέτει είτε διδακτορικό (13%) είτε μεταπτυχιακό τίτλο (56%) σε αντικείμενα όπως διοίκηση επιχειρήσεων, οικονομικά και marketing, και τα μισθολογικά κίνητρα είναι ισχυρά για να… παραμείνουν εκτός Ελλάδας, αφού το 43% δηλώνει ότι λαμβάνει ετήσιο μεικτό μισθό από 61.000 ευρώ και πάνω, το 27% κερδίζει 21.000 – 40.000 ευρώ, ενώ μόλις το 8% λαμβάνει έως 20.000 ευρώ.
Σημειώνεται ότι στην πλειονότητά τους οι άνθρωποι αυτοί έχουν φτιάξει τη ζωή τους στο εξωτερικό και δεν φαίνονται διατεθειμένοι να επιστρέψουν στην Ελλάδα, καθώς το 61% δηλώνει ότι βρίσκεται στο εξωτερικό για πάνω από πέντε χρόνια (από 37% το 2015), ενώ το 25% των ατόμων αυτών έφυγε από την Ελλάδα χωρίς προοπτική ή πρόβλεψη επιστροφής στη χώρα, ποσοστό που ενισχύθηκε σε σύγκριση με την περσινή έρευνα (20%).
