Θεατρικό «Με το στόμα κλειστό»: Ο διαυγής λόγος του πόνου – Οι ερμηνευτικές υπερβάσεις του
Είχαμε την τιμή να έλθουμε σε επαφή με τον χώρο της τέχνης και την δημιουργική παραγωγή «ΜΕ ΤΟ ΣΤΟΜΑ ΚΛΕΙΣΤΟ» από την θεατρική ομάδα Ευρωστίνης ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΤΕΣ. Τα ίχνη τους, το κύρος τους έχει καταγραφεί σε ευρύτερο χώρο πέραν του δήμου μας. Φέρων νους αυτής της ομάδας, η Τερέζα Λουίζου. Σκηνοθέτης και επιμελήτρια όλων των θεατρικών παραγωγών.
ΣΤΗΝ ΣΚΗΝΗ επτά γυναίκες, επτά συγγραφείς σε απόδοση συνεκτική που ένωσε το συναίσθημα με την κραυγή. Η σκηνοθεσία έκτισε ένα μεγάλο αισθητικό και παιδαγωγικό έργο. Απέδωσε καλλιτεχνικά με την κίνηση και τον λόγο τα νοήματα, τα εμπόδια, την βία, τους κύκλους και τις ασυνέχειες της ζωής. Η Τερέζα Λουίζου και όλη η ομάδα απαιτητικοί στην αισθητική απόδοση συναισθημάτων, τραυμάτων, ευθυνών, στερήσεων, δικαιωμάτων, της ρευστότητας και αντινομίας του καλού και του κακού, της σεξουαλικότητας, της επιθυμίας για ζωή. Στην τελευταία πράξη σε ένα κρεσέντο αληθούς μαρτυρίας καταχωρήθηκαν στο συνειδητό οι εξουσιαστικές δομές που αναπαράγουν την ψυχολογική και φυσική βία.
ΤΟ ΚΟΙΝΟ είχε τη αυθόρμητη απάντηση με το ένθερμο χειροκρότημα. Εντυπωσιασμένο από το δραματουργικό γεγονός έδειξε την μεγάλη του ευαρέσκεια για αυτό το δώρο.
Πώς να έλθουν οι εκπρόσωποι του δήμου; Τους βαραίνει η ενοχή και ντροπή που αυτή την παράσταση που είδαν στο Δερβένι και στους γύρω δήμους, την βλέπουμε στην έδρα του δήμου μετά ενάμισο χρόνο. Την δε τελευταία τους δουλειά φέτος το καλοκαίρι, «ΔΩΜΑΤΙΟ 8», πάλι δεν δόθηκε η δυνατότητα να την παρουσιάσουν στο Ξυλόκαστρο, ενώ την παρουσίασαν σε Δερβένι, Στυμφαλία, Βόχα, Κιάτο. Μετά λόγου γενικής γνώσεως πρόκειται για την πιο σπουδαία υψηλού επιπέδου καλλιτεχνική τοπική ομάδα, ανταγωνιστική των αξιόλογων αθηναϊκών σκηνών. Βρίσκονται απέναντί της και απέχουν οι ένοχοι, οι αδιάφοροι, οι αμόρφωτοι, οι μνησίκακοι, και όσοι ντρέπονται για πράξεις που συντέλεσαν να συμβούν.
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ στο διαδίκτυο διαβάζω παραφράσεις του θεατρικού. Διαβάζω όμως ως διανοητικό επίδικο του έργου και τα περί «βίας της πατριαρχίας», «κραυγάζουμε για αυστηρότερη νομοθεσία». Στην σκηνή κυριάρχησε ο διαυγής λόγος με εντάσεις αγωνίας και αναζήτησης ροής αιτιών του πόνου και του λάθους.
Α. Πρώτα, αυτός ο καταγγελτισμός της πατριαρχίας, αυτή η αγανάκτηση πόσο μακριά μπορεί να είναι από την «πόζα του ηθικολόγου»; Η αγανάκτηση που οδηγεί κατευθείαν σε έναν ποινικό λαϊκισμό είναι διανοητική ευκολία και όχι αρετή. Για τέτοια θέματα απάντησε εμπεριστατωμένα ο Λικ Φερί, (καθηγητής στο πανεπιστήμιο Παρισιού και πρώην υπουργός παιδείας) στον Σιεράν Εσέλ, που σε βιβλίο του ζητούσε «να αγανακτήσουμε». (ελευθεροτυπία 5/6/2011). Η αγανάκτηση, όμως, χωρίς λογικές επεξεργασίες σημαίνει σύγκρουση.
Β. «Πατριαρχία», με την γνωστή έννοια δεν υπάρχει. Υπάρχει κρίση συμβίωσης οικογενειακής και κοινωνικής, διαρκής εκπαίδευση στην ανταγωνιστικότητα. Είναι δεδομένο πλέον η καταστροφή των βάσεων που ρύθμιζαν την κοινωνία. Το σύστημα καθοδηγεί με στοιχείο κλειδί μιας κοινωνικής μηχανικής τεχνητών συγκρούσεων με στόχο την κυριαρχία επί της κοινωνίας. Προτείνει τον «φεμινισμό του φύλου» ως χρήσιμη επιλεκτική φιλανθρωπία. Η στροφή στην κοινωνική κανονικότητα είναι η παιδεία, τα προτάγματα της κοινότητας, αλληλεγγύης, οικογένειας. Παραθέτω μια μικρή αναφορά στο θέμα από έναν φιλόσοφο, τον Μάσσιμο Κατσιάρι: ««Μπορεί να σας αρέσει ή όχι, αλλά ο δυτικός πολιτισμός από τη δωρική εισβολή 1500 χρόνια πριν από τον Χριστό βασίζεται στην ιδέα της patria potestas. Αυτό σαφώς δεν έχει να κάνει με το αν συμφωνείτε ή όχι με αυτήν, είναι η πραγματικότητα. Είναι κάτι που διαρκεί περίπου, και μετά περνάει σε κρίση, μέχρι τη δική μας Αναγέννηση. Πρόκειται για μια πραγματική πολιτισμική και ανθρωπολογική επανάσταση. Ήδη στα έργα του Σαίξπηρ, η κρίση του πατριαρχικού μοντέλου είναι πολύ σαφής. Καθώς αυτή η κρίση βαθαίνει, η ιστορική εποχή της αστικής οικογένειας σηματοδοτεί μια σοβαρή κρίση της πατριαρχικής κουλτούρας. Με δραματική ταχύτητα την τελευταία περίοδο, ο ρόλος της ανδρικής φιγούρας μέσα στην οικογένεια έχει εξαφανιστεί. Πιστεύω ότι αυτές οι τραγωδίες είναι ο καρπός, στις πιο αδύναμες και εύθραυστες προσωπικότητες, αυτής της κεντρικής θέσης και αυτής της φιγούρας αναφοράς τους, αυτής της άσκησης εξουσίας, αλλά και αξιακής νομιμότητας».
Γ. «Κραυγάζουμε για αυστηρότερη νομοθεσία». Αυτό δεν ευσταθεί για πολλούς λόγους. Πριν δεκαπέντε χρόνια σε εκπομπή της κ. Σουκαρά, σε πάνελ μαζί με θεσμικά πρόσωπα, όπως εκπρόσωποι της Αστυνομίας, αυτοδιοίκησης και με παρέμβαση του Γιάννη Πανούση για την παραβατικότητα και την εξάλειψή της επισήμανα το άστοχο της άποψης ότι απέναντι στην βία χρειαζόμαστε αυστηροποίηση της νομοθεσίας. Έδωσα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η χώρα με μεγάλη παραβατικότητα, εγκλήματα, οι ΗΠΑ, έχουν την αυστηρότερη νομοθεσία στον κόσμο και ταυτόχρονα έχουν τους περισσότερους αναλογικά φυλακισμένους από όλο τον κόσμο.
Δ. Για ασθενή, αδύναμα υποκείμενα, που οδηγούνται στην βία, το αντίδοτο είναι η καλλιέργεια της αγάπης, των οικογενειακών δεσμών και το νόημα της συμπληρωματικότητας στην ζωή. Στο θεατρικό που παρακολουθήσαμε οι τραυματικές εμπειρίες του θύματος είναι από άλλες τραυματικές εμπειρίες του θύτη. Διαμορφώθηκαν έτσι γιατί δεν είναι αδρανή βιολογικά σώματα, είναι σώματα εμπειριών. Κάποιες αξίες εσωτερικεύονται. Και το προνόμιο του θεατρικού, που είδαμε, ήταν η καταχώρηση στο συνειδητό του αυτοελέγχου, η καθολική προσπάθεια κυριαρχίας της συναισθηματικής παιδείας.
– Την θεατρική παράσταση παρακολούθησε και η άλλη Μεγάλη Κυρία του Κορινθιακού Θεάτρου, η Πολυξένη Ορκοπούλου.
Γρηγόρης Κλαδούχος – Ξυλόκαστρο – 25 Νοεμβρίου 2024
